Niềm tự hào và minh chứng sinh động cho sự đóng góp to lớn của phụ nữ làng nghề Thủ đô
(PNTĐ) - Chiều ngày 21/11, tiếp tục chương trình Đại hội đại biểu phụ nữ thành phố Hà Nội lần thứ XVII, các đại biểu đã được lắng nghe nhiều ý kiến tham luận, đóng góp xây dựng tổ chức Hội vững mạnh. Bà Hà Thị Vinh - Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ, làng nghề Hà Nội đã tham luận với nội dung:“Phát huy vai trò của phụ nữ trong bảo tồn và phát huy giá trị của làng nghề truyền thống, đóng góp tích cực thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TU về phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô trong giai đoạn mới”.
Làng nghề được xác định là một trong 5 trụ cột của công nghiệp văn hóa Thủ đô
Hà Nội hiện có hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề, chiếm gần một nửa tổng số của cả nước, trong đó 337 làng nghề truyền thống đã được Thành phố công nhận. Nhiều làng có bề dày hàng trăm, hàng ngàn năm tuổi, là không gian hội tụ tinh hoa văn hóa Thăng Long - Hà Nội. Dù trải qua bao thăng trầm, “ngọn lửa nghề” vẫn được gìn giữ và truyền lại qua nhiều thế hệ trong đó phụ nữ luôn là linh hồn của làng nghề. Họ vừa là người mẹ, người vợ đảm đang, vừa là người lưu giữ tri thức nghề, người sáng tạo mẫu mã, người lan tỏa văn hóa. Ở nhiều nghề như dệt, thêu, mây tre đan, gốm sứ, phụ nữ chiếm đa số lực lượng lao động. Họ không chỉ “giữ nghề” mà còn đổi mới và hội nhập, mạnh dạn phát triển sản phẩm OCOP, tham gia du lịch trải nghiệm, đưa sản phẩm thủ công Việt Nam đến với thế giới. Đặc biệt, trong số gần 350 nghệ nhân làng nghề Hà Nội, có nhiều phụ nữ được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú, Nghệ nhân Hà Nội. Họ chính là “báu vật quốc gia”, là niềm tự hào và minh chứng sinh động cho sự đóng góp to lớn của phụ nữ làng nghề Thủ đô.
Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết 09-NQ/TU về Phát triển công nghiệp văn hóa giai đoạn 2021-2025, định hướng đến 2030, tầm nhìn đến 2045, trong đó làng nghề được xác định là một trong 5 trụ cột của công nghiệp văn hóa Thủ đô. Tiếp đó, Nghị quyết 25/2025/NQ-HĐND về xây dựng Khu phát triển thương mại và văn hóa trên địa bàn Thủ đô đã cụ thể hóa chủ trương này, mở ra cơ hội để các làng nghề trở thành trung tâm giao lưu - sáng tạo - trải nghiệm văn hóa. Trong bối cảnh đó, phụ nữ làng nghề càng có vai trò đặc biệt: vừa là người thợ, người sáng tạo, người quản lý, vừa là đại sứ văn hóa góp phần trực tiếp hiện thực hóa mục tiêu của Nghị quyết 09 đưa công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Thủ đô.
Bà Hà Thị Vinh cho biết, trong thời gian qua, Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội đã triển khai nhiều chương trình đồng hành cùng phụ nữ làng nghề: Đào tạo - chuyển giao công nghệ: phối hợp với các sở, ngành tổ chức các lớp tập huấn về thiết kế, thương hiệu, tiêu chuẩn môi trường, chuyển đổi số cho doanh nghiệp và nghệ nhân. Xúc tiến thương mại: tổ chức triển lãm, hội chợ, Tuần hàng Việt, Festival nghề truyền thống, chương trình kết nối OCOP - du lịch - thương mại, giúp nữ chủ cơ sở và nghệ nhân mở rộng thị trường. Truyền thông và chuyển đổi số: hỗ trợ xây dựng website, gian hàng trực tuyến, tham gia sàn thương mại điện tử, đưa sản phẩm thủ công Việt Nam tiếp cận người tiêu dùng trong nước và quốc tế. Hợp tác và hội nhập quốc tế: tham mưu cơ chế chính sách, kết nối các quỹ sáng tạo, đưa sản phẩm của phụ nữ làng nghề tham dự hội chợ quốc tế tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Pháp… Đặc biệt, Hiệp hội đã phối hợp cùng doanh nghiệp xây dựng Trung tâm Tinh hoa Làng nghề Việt - mô hình thí điểm tiêu biểu trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa làng nghề. Sau hơn ba năm hoạt động, Trung tâm đã trở thành điểm đến văn hóa - du lịch được công chúng đánh giá cao. Từ thực tiễn đó, Hiệp hội tiếp tục phối hợp với Trung tâm Tinh hoa Làng nghề Việt khởi xướng Đề án thành lập “Bảo tàng Sinh thái Làng cổ Bát Tràng” – một sáng kiến có ý nghĩa đặc biệt trong hiện thực hóa Nghị quyết 09 của Thành ủy và Khoản 8, Điều 21 của Luật Thủ đô. Mục tiêu của Đề án là bảo tồn toàn diện di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của làng gốm Bát Tràng, phát huy vai trò chủ thể của cộng đồng dân cư – đặc biệt là phụ nữ làng nghề trong việc gìn giữ, truyền dạy và giới thiệu giá trị văn hóa đến công chúng. Khi hoàn thành, Bát Tràng sẽ trở thành “bảo tàng sống” - nơi mà di sản không chỉ được trưng bày mà còn được thực hành trong chính đời sống của người dân.
“Những người phụ nữ từ các người già, nghệ nhân, thợ giỏi cao tuổi đến các chủ cơ sở trẻ sẽ trực tiếp kể câu chuyện di sản, hướng dẫn trải nghiệm, trình diễn nghề, giới thiệu ẩm thực, nghệ thuật, văn hóa địa phương cho du khách trong và ngoài nước. Đề án này được UBND Thành phố Hà Nội đánh giá cao, lựa chọn là mô hình thí điểm đầu tiên hiện thực hóa Nghị quyết 25/2025/NQ-HĐND về xây dựng Khu phát triển thương mại và văn hóa, đồng thời là minh chứng sinh động cho Nghị quyết 09-NQ/TU. Khi đi vào hoạt động, Bảo tàng Sinh thái Làng cổ Bát Tràng sẽ trở thành biểu tượng kết hợp giữa văn hóa - thương mại - du lịch, trong đó người phụ nữ tiếp tục được cống hiến, khẳng định vai trò bảo tồn và phát huy giá trị di sản làng nghề”, bà Hà Thị Vinh chia sẻ.
“Nhân dịp này, tôi cũng xin chân thành cảm ơn Hội LHPN Hà Nội trong thời gian qua đã có những hoạt động phối hợp hết sức hiệu quả với Hiệp hội Thủ công Mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội. Ngay từ những năm đầu thành lập, cùng với sự đồng hành của Hội LHPN Hà Nội, chúng tôi đã tổ chức các hoạt động đào tạo, ứng dụng công nghệ số cho các nữ chủ doanh nghiệp ở các làng nghề truyền thống, giúp chị em nâng cao kiến thức, kỹ năng thuyết trình, kinh doanh online, quản trị doanh nghiệp… Tạo mọi cơ hội, hỗ trợ chị em trong hoạt động xúc tiến thương mại, tham gia các hội chợ trong và ngoài nước. Phát động các cuộc thi đổi mới sáng tạo trong các làng 79 nghề, phố nghề để phát hiện và nhân rộng các mô hình điển hình, đặc biệt là đối tượng lao động nữ khuyết tật. Hàng năm, Hội LHPN thành phố Hà Nội đã phối hợp với Hiệp hội tổ chức vinh danh những nghệ nhân, thợ giỏi tiêu biểu trong các làng nghề, kịp thời động viên, khích lệ đội ngũ những người làm nghề, góp phần củng cố và phát triển tổ chức Hiệp hội. Đến nay các hoạt động của Hiệp hội đã thu hút được hàng trăm, hàng nghìn hội viên tham gia, uy tín của tổ chức Hiệp hội ngày càng được nâng lên” - bà Hà Thị Vinh - Chủ tịch Hiệp hội TCMN và Làng nghề Hà Nội Thủ đô nhấn mạnh.
Để làng nghề sẽ phát triển bền vững, trở thành trụ cột của công nghiệp văn hóa Thủ đô
Bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn cho thấy nhiều làng nghề vẫn gặp khó khăn: Thiếu vốn, thiếu mặt bằng, thiếu nguồn nhân lực kế cận, hạn chế về thiết kế, công nghệ và tiếp cận thị trường… Để khắc phục, bà Vinh cũng đề xuất một số định hướng trọng tâm. Theo đó, quy hoạch và phát triển vùng nguyên liệu ổn định, thân thiện môi trường, gắn với truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Đào tạo và bồi dưỡng phụ nữ làng nghề về thiết kế, thương hiệu, chuyển đổi số, du lịch trải nghiệm và thương mại điện tử. Khuyến khích khởi nghiệp sáng tạo do phụ nữ dẫn dắt, có cơ chế ưu đãi về vốn, thuế, quỹ đổi mới sáng tạo. Gắn kết làng nghề với du lịch văn hóa - phát triển các tour “xem - làm - hiểu - yêu”, xây dựng các không gian trải nghiệm, trung tâm sáng tạo, bảo tàng sống do phụ nữ đồng quản lý. 5. Xây dựng mạng lưới phụ nữ làng nghề Hà Nội, kết nối - chia sẻ - lan tỏa những mô hình thành công, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa bền vững và hội nhập quốc tế. Phát huy vai trò của phụ nữ trong bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề không chỉ là nhiệm vụ của giới nữ, mà là chìa khóa để chuyển hóa nguồn lực văn hóa thành động lực phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Khi phụ nữ được trao quyền sáng tạo, được tiếp cận tri thức, công nghệ và thị trường, làng nghề sẽ phát triển bền vững, trở thành trụ cột của công nghiệp văn hóa Thủ đô. Bà Hà Thị Vinh tin tưởng rằng, với sự lãnh đạo của Thành ủy, HĐND, UBND Thành phố Hà Nội; sự đồng hành của các sở, ngành và đặc biệt là sự phối hợp chỉ đạo của Hội LHPN thành phố, sự vào cuộc quyết liệt của các cấp Hội địa phương, sự nỗ lực, sáng tạo của đội ngũ phụ nữ làng nghề, chúng ta sẽ viết nên một chương mới cho làng nghề Thủ đô - nơi phụ nữ là chủ thể sáng tạo, nơi sản phẩm thủ công trở thành biểu tượng văn hóa và thương hiệu kinh tế của Hà Nội.
