Vai trò của MTTQ Việt Nam trong xây dựng khu dân cư tự quản, ấm no, hạnh phúc
(PNTĐ) - Trong khối đại đoàn kết toàn dân, mỗi thôn, tổ dân phố, mỗi khu dân cư tự quản sẽ là một tế bào vô cùng quan trọng, mỗi tế bào tốt cộng lại sẽ có một tập thể tốt. Đặc biệt từ khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp với đặc thù địa bàn rộng; đội ngũ cán bộ với khối lượng công việc rất lớn; việc xây dựng khu dân cư tự quản, ấm no, hạnh phúc thể hiện tính chủ động của nhân dân trong việc cùng với hệ thống chính trị đổi mới và chuyển mình.
Tại Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam TP Hà Nội lần thứ XVIII diễn ra sáng 18/11, bà Vũ Thị Thanh- Ủy viên Ban Thường vụ, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Long Biên đã tham luận với nội dung: Vai trò của MTTQ Việt Nam trong xây dựng khu dân cư tự quản, ấm no, hạnh phúc; nhiệm vụ và giải pháp.
Chủ động triển khai và nhân rộng nhiều mô hình khu dân cư tự quản
Bà Vũ Thị Thanh chia sẻ, tại phường Long Biên, trong những năm qua, hệ thống Mặt trận từ phường đến các tổ dân phố luôn chú trọng phát huy dân chủ ở cơ sở, khơi dậy tinh thần “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”; chủ động triển khai và nhân rộng nhiều mô hình khu dân cư tự quản an toàn – văn minh – hạnh phúc, gắn với các phong trào lớn của Thành phố như: “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; “Người tốt, việc tốt”; “Tổ dân phố văn hóa”; “Tổ dân phố xanh – sạch – đẹp – nở hoa”. Nhờ đó, đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân ngày càng được nâng cao; tinh thần đoàn kết, trách nhiệm cộng đồng được củng cố; an ninh trật tự được đảm bảo.
Bà Vũ Thị Thanh cho rằng: Để xây dựng khu dân cư “tự quản, đoàn kết, ấm no, hạnh phúc” thì một trong những điểm mấu chốt để nâng cao chất lượng cuộc vận động là phát huy vai trò chủ thể và trung tâm của người dân – để mỗi người dân là chủ thể kiến tạo nên cộng đồng chung đồng thời phát huy nội lực của cộng đồng góp phần xây dựng đô thị văn minh. Mọi hoạt động của MTTQ Việt Nam phường đều hướng về khu dân cư, lấy khu dân cư làm địa bàn, lấy hộ dân làm đối tượng vận động, lấy tổ liên gia tự quản làm cánh tay nối dài để tập hợp, đoàn kết nhân dân.
MTTQ Việt Nam phường và các tổ chức thành viên đã nâng cao vai trò, hiệu quả trong tuyên truyền, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc; triển khai thực hiện có hiệu quả các văn bản của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành Phố, Đảng ủy phường về tăng cường lãnh đạo của cấp ủy Đảng đối với các hoạt động tự quản ở cộng đồng dân cư trên địa bàn. Đến nay, phường đã thành lập 120 tổ liên gia tự quản...Các mô hình tự quản được thành lập và duy trì có hiệu quả đã góp phần ổn định tình hình an ninh trật tự, phát triển KT-XH. Rất nhiều mô hình đã và đang hoạt động hiệu quả ở các khu dân cư.
Để mỗi người dân là chủ thể kiến tạo nên cộng đồng chung
Để xây dựng khu dân cư “tự quản, đoàn kết, ấm no, hạnh phúc” ở mỗi khu dân cư, MTTQ Việt Nam Phường, bà Vũ Thị Thanh nêu một số nội dung như:
Tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình trong xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh góp phần xây dựng khu dân cư trật tự, kỷ cương, môi trường văn hóa, đạo đức xã hội lành mạnh, văn minh; đẩy lùi tiêu cực, tội phạm và tệ nạn xã hội.
Việc giữ gìn an ninh trật tự, hòa giải ở cơ sở: Tích cực triển khai, phối hợp tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội; xây dựng, duy trì các mô hình tổ chức quần chúng tham gia bảo đảm an ninh trật tự ở cơ sở. Phát huy hiệu quả các Tổ hòa giải trong giải quyết mâu thuẫn, xích mích, tranh chấp ngay từ địa bàn dân cư.
Phát huy hiệu quả các mô hình tự quản: Mặt trận phường phối hợp với các tổ dân phố xây dựng và duy trì các mô hình tự quản trên các lĩnh vực an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, chăm lo hộ nghèo… Nhiều mô hình tiêu biểu được nhân rộng như: “Tổ liên gia tự quản về an ninh trật tự”; “Tổ phụ nữ tự quản tuyến đường xanh – sạch – đẹp”; “Khu dân cư không rác thải nhựa”; “Tổ liên gia an toàn PCCC”; “Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau” “ Tổ dân phố chia sẻ yêu thương – các TDP tự đăng ký chỉ tiêu và cùng giúp đỡ các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, hoàn cảnh đặc biệt tại địa bàn tổ dân phố. Các mô hình này đã góp phần tạo môi trường sống an toàn, gắn kết và nhân văn trong cộng đồng dân cư.
Đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, chăm lo đời sống nhân dân:
Hằng năm, Quỹ “Vì người nghèo” của phường vận động đạt trên 200 triệu đồng, hỗ trợ xây, sửa 3–5 nhà Đại đoàn kết, tặng hàng trăm suất quà cho hộ nghèo, cận nghèo, học sinh khó khăn; vận động các tổ chức, cá nhân ủng hộ đồng bào vùng bị thiên tai, bão lũ, MTTQ Việt Nam phường cùng các Ban Công tác mặt trận vận động từ các nhà hảo tâm thực hiện chương trình nhịp cầu an sinh hàng năm thực hiện từ 7-8 chương trình với hàng hóa tặng phẩm quy ra tiền được trên 500 triệu đồng.
Qua đó, góp phần thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau.Tăng cường công tác giám sát, phản biện xã hội: MTTQ Việt phường phát huy vai trò của Ban Thanh tra nhân dân của phường và thành viên của thanh tra nhân dân tại các Tổ dân phố và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng: Tổ chức giám sát trên 12 công trình, dự án dân sinh, góp ý nhiều nội dung liên quan đến hạ tầng, môi trường, an ninh trật tự… đảm bảo công khai, minh bạch, tạo niềm tin và sự đồng thuận trong nhân dân.
Đặc biệt, tại Long Biên, MTTQ Việt Nam phường đã phối hợp với UBND phường thực hiện các phương án “khoán quản” để dân cư cùng cộng đồng chung tay thực hiện. Ví dụ, sau khi thực hiện ra quân cao điểm về trật tự đô thị (mái che, mái vẩy, bục bệ, lấn chiếm vỉa hè...); hoặc một số nội dung liên quan đến lĩnh vực quản lý đất công, đất nông nghiệp chúng tôi đã yêu cầu TDP, Ban Công tác mặt trận tuyên truyền tới người dân và ký cam kết đồng thời giao, khoán việc quản lý này về để TDP cũng như các chi hội đoàn thể trực tiếp quản lý, nhắc nhở và duy trì; nếu có các vi phạm nghiêm trọng đề nghị ghi sổ biên bản và đề xuất các cơ quan chức năng xử lý theo quy định.
Phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc; tạo không khí thi đua tại các khu dân cư, tổ dân phố... hằng năm, MTTQ Việt Nam phường hướng dẫn các cụm dân cư tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc, bên cạnh đó không ngừng đổi mới nội dung phương pháp tổ chức ngày hội bằng hình thức tập trung với nhiều hoạt động phong phú như các hoạt động VHVN, TDTT, tổ chức các gian hàng, bữa cơm đại đoàn kết qua đó đã biến Ngày hội Đại đoàn kết thực sự là ngày hội của nhân dân được nhân dân mong đợi hằng năm đây cũng là dịp sinh hoạt chính trị sâu rộng, gắn kết cộng đồng, biểu dương tập thể, cá nhân tiêu biểu, lan tỏa tinh thần tương thân, tương ái, cùng nhau xây dựng khu dân cư “ấm no, hạnh phúc”.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai mô hình tự quản của khu dân cư ấm no, hạnh phúc; vẫn còn những vấn đề bất cập, khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện, đó là:
Nhận thức của một bộ phận người dân về tầm quan trọng của mô hình tự quản còn chưa đầy đủ nên việc tự giác tham gia các hoạt động chung, mô hình tự quản có lúc, có nơi còn hạn chế.
Chưa có quy định rõ ràng về khu dân cư, có thể là thôn, tổ dân phố, liên gia, cụm gia đình, ngõ, xóm... nên trong quá trình triển khai chưa có sự đồng bộ, rõ ràng.
Việc triển khai các giải pháp tự quản chưa có tính đồng bộ, thống nhất; thông thường chỉ theo cao điểm, theo chuyên đề như phòng cháy chữa cháy, phòng chống dịch bệnh.... nên việc ghi nhận, đánh giá, khen thưởng rất khó thực hiện. Việc triển khai đôi khi còn mang tính hình thức, chưa có chiều sâu, mang tính phong trào.
Từ những kết quả, hạn chế, thuận lợi, khó khăn nêu trên, để phát huy hơn nữa vai trò của MTTQ Việt Nam phường Long Biên trong xây dựng khu dân cư tự quản, ấm no, hạnh phúc đáp ứng kỳ vọng của Nhân dân; phát huy được sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, bà Vũ Thị Thanh đề xuất một số giải pháp như sau:
Một là, tiếp tục thực hiện nghiêm Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị. Phát huy vai trò chủ thể và trung tâm của người dân, phát huy nội lực cộng đồng. Đổi mới hơn nữa phương thức tập hợp, nội dung hoạt động, hướng mạnh về khu dân cư. Tôn trọng và lắng nghe ý kiến của nhân dân, kịp thời phản ánh tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân với cấp ủy Đảng, chính quyền; MTTQ thực sự là cầu nối giữa Nhân dân với Đảng, chính quyền.
Tiếp tục phát huy hơn nữa vai trò, nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Công tác Mặt trận và các đoàn thể đặt dưới sự lãnh đạo của chi bộ; tích cực phối hợp chặt chẽ với Tổ trưởng tổ dân phố triển khai thực hiện các cuộc vận động, các phong trào thi đua, các hoạt động an sinh xã hội, nhân đạo, từ thiện.
Hai là, xây dựng hệ thống dữ liệu lớn làm nền tảng đồng bộ từ các hộ gia đình, khu dân cư và phát triển các ứng dụng dựa trên cơ sở dữ liệu đó; xây dựng ứng dụng dân cư tự quản trên ứng dụng mặt trận số để làm cơ sở quản lý; triển khai các giải pháp mang tính đồng bộ.
Đề nghị Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố triển khai, tiếp tục xây dựng hệ thống các tiêu chí để hình thành và đánh giá khu dân cư tự quản, ấm no, hạnh phúc; đồng thời nhân rộng các mô hình hay, cách làm hiệu quả để phát huy tối đa vai trò của nhân dân với mục tiêu để mỗi người dân, mỗi khu dân cư là chủ thể kiến tạo nên môi trường sống của chính mình.
Thống nhất khu dân cư tự quản tương ứng với địa bàn các tổ dân phố. Lấy nòng cốt dựa trên cơ sở lấy tiêu chí cơ bản của danh hiệu “Thôn, tổ dân phố văn hóa” theo phụ lục II, Nghị định 86/2023/NĐ-CP, ngày 7/3/2023 của Chính phủ. Lấy nền tảng khu dân cư tự quản làm nòng cốt và phân ra các tiêu chí đánh giá như an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, trật tự đô thị, tổ dân phố không có ma túy, không có mâu thuẫn tranh chấp kéo dài, hạ tầng giao thông xanh, thiết chế phục vụ sinh hoạt văn hóa, Ban Công tác mặt trận và các chi hội đoàn thể hoạt động hiệu quả.... để tránh sự chồng chéo trong ghi nhận, đánh giá.
Ba là, trong bối cảnh mở rộng dân chủ, nâng cao vai trò của nhân dân trong mọi mặt của đời sống xã hội, Trung ương và Thành phố tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị, nhất là ở cấp xã, phường để công tác tập hợp, đoàn kết, lắng nghe, chăm lo và bảo vệ quyền lợi chính đáng của các tầng lớp nhân dân được triển khai hiệu quả.
Mô hình tổ chức của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị đã có những thay đổi quan trọng, vấn đề đặt ra là phải phân cấp, phân quyền; làm rõ hoạt động nào do Mặt trận chỉ đạo, khi nào là phối hợp và thống nhất hành động của các thành viên trong Mặt trận, khi nào các đoàn thể chủ động và độc lập tương đối theo Hướng dẫn 31 của Ban Tổ chức Trung ương.
“Phát huy truyền thống đoàn kết, nhân ái và tinh thần đổi mới, sáng tạo, Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Long Biên sẽ nghiêm túc triển khai những quan điểm lãnh đạo, chỉ đạo của MTTQ thành phố Hà Nội và Đảng ủy Phường, không ngừng củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp – văn minh – hiện đại, để mỗi khu dân cư thực sự là “tổ ấm của tình đoàn kết, tự quản, ấm no và hạnh phúc”.
Như đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: “Chỉ có đổi mới tư duy, đổi mới cách tiếp cận và dám làm điều chưa có tiền lệ, chúng ta mới có thể đưa đất nước tiến xa hơn” và định hướng, truyền cảm hứng của đồng chí Bí thư Thành ủy Bùi Thị Minh Hoài “Ngay những giờ làm việc của ngày đầu tiên (1/7/2025) thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, toàn bộ 126 xã, phường của thành phố sẽ bắt tay vào vận hành nhịp nhàng, đồng bộ, thông suốt hoạt động theo yêu cầu mới với khí thế, niềm tin và khát vọng cống hiến vì một tương lai tươi sáng của đất nước”- bà Vũ Thị Thanh khẳng định.
