Di sản văn hóa Phật giáo Việt Nam: Hòa điệu Tâm linh và Nghệ thuật
PNTĐ-Hiện nay nhiều di tích và các kiệt tác cổ đã bị biến dạng thì những hiện vật trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử là bài học đáng giá về kinh nghiệm bảo tồn di sản văn hóa.
Nhân dịp đầu xuân Quý Tỵ, Bảo tàng lịch sử quốc gia (25 Tôn Đản, Hà Nội) tổ chức trưng bày giới thiệu “Di sản văn hóa Phật giáo Việt Nam” gồm 200 tài liệu, hiện vật (tranh, tượng Phật, vật liệu trang trí kiến trúc chùa tháp, đồ thờ cúng, nhạc khí, bia ký, ván khắc kinh...) theo các thời kỳ lịch sử: 10 thế kỷ đầu công nguyên, thời Lý - Trần, thời Lê sơ - Mạc, thời Lê Trung Hưng - Tây Sơn và thời Nguyễn.
Trong lịch sử phát triển hơn 2000 năm qua, Phật giáo đã để lại cho dân tộc Việt nhiều di sản văn hóa vật chất và tinh thần có giá trị đặc sắc. Khối di sản này bao gồm hệ thống những ngôi chùa, những bảo tháp và các tác phẩm điêu khắc – hội họa (tượng thờ, tranh thờ, đồ thờ, hoành phi, câu đối, bia ký), nhạc khí… cùng những giá trị về tư tưởng, đạo đức, văn học, âm nhạc và nhiều nghi lễ Phật giáo.
Tất cả những hiện vật mang “dấu xưa hương hỏa” được thể hiện phong phú, đa dạng trên mọi chất liệu mỹ thuật trong sự viên mãn tâm hồn và tài nghệ của các nghệ nhân dân gian ở các vùng miền nước ta (Bắc Ninh, Hà Tây, Nam Định, Hải Dương, Quảng Nam, đồng bằng Nam Bộ).
 |
| Hiện vật trưng bày tại Bảo tàng lịch sử quốc gia |
Kỷ lục về niên đại là pho tượng Phật bằng gỗ còn khá nguyên vẹn thuộc văn hóa Óc Eo, thế kỷ IV – VI, được tạc nguyên khối từ một gốc cây to với đường nét uốn lượn uyển chuyển sinh động từng chi tiết (nếp áo, thân hình), mà giới khảo cổ học phát hiện trong cuộc khai quật ở đồng bằng sông Cửu Long.
Đài Sen – tượng Phật luôn là đề tài sung mãn cảm hứng, gây ấn tượng. Những pho tượng Thích Ca, Quan Thế Âm, Bồ tát... chính là hình tượng bông Sen mãn khai trong cõi vĩnh hằng của nhà Thiền. Những viên gạch, viên ngói trang trí cũng ngời tỏa gương mặt Phật trong cánh sen in nổi cho tâm thức con người trở nên thuần tịnh, siêu thoát trong thế giới thanh trinh toàn triệt.
Các cổ vật bằng đá lưu dấu ấn thời Lý như bệ kê chân cột, cổ bệ tượng Phật chạm hình lưỡng long tranh châu, tượng Kim Cương, tượng Kinnari (mặt người mình chim đang chơi nhạc cụ) ở chùa Phật Tích (Bắc Ninh) khiến người xem đi từ kinh ngạc đến khâm phục về kỳ công tạo hình vô cùng tinh tế. Cánh cửa gỗ chạm hình rồng (chùa Phổ Minh - Nam Định), chuông đồng (chùa Vân Bản -Hải Phòng), tháp thờ Phật (Hải Dương) và các tượng Phật (Phật viện Đồng Dương – Quảng Nam)... hiển chứng cho những giá trị lịch sử - văn hóa và đặc trưng, phong cách nghệ thuật Phật giáo Việt Nam huy hoàng qua các thời kỳ lịch sử. Đằng sau tâm linh là vẻ đẹp của nghệ thuật, của văn hóa thầm lặng chiếu rọi, lan tỏa...
Phổ Minh - Kinh Bắc
