Tìm hiểu lịch sử thế giới thông qua góc nhìn ngôn ngữ

MINH THƯ
Chia sẻ

(PNTĐ) - “Các đế chế ngôn từ” là một trong số rất ít công trình bàn về lịch sử bao quát của các ngôn ngữ trên thế giới, thông qua đó giúp người đọc hình dung về lịch sử loài người dưới góc nhìn của ngôn ngữ.

Cuốn sách khảo sát các ngôn ngữ lớn trên thế giới, những ngôn ngữ có khả năng lan truyền mạnh và đã được sử dụng trên các khu vực rộng lớn. 

Cuốn sách ra mắt công chúng lần đầu năm 2005 tại Anh, từng được nhận lời khen ngợi từ các tờ báo danh tiếng như The Independent, The Guardian, Kirkus review, Washington Post, Boston magazine, Chicago Tribune, và Los Angeles Times Book Review.

Tác giả Nicholas Ostler là học trò của nhà Ngôn ngữ học lừng danh Noam Chomsky. Từ trước đến nay, ông đã nghiên cứu chuyên sâu về tổng cộng 26 ngôn ngữ trên thế giới. Ông có bằng ngôn ngữ học của Đại học Oxford và MIT.

Tìm hiểu lịch sử thế giới thông qua góc nhìn ngôn ngữ - ảnh 1

 

Nội dung chính của cuốn sách được chia thành 4 phần, 14 chương, với 2 nội dung chính: Vẽ ra một bản đồ của những ngôn ngữ đang được sử dụng trên khắp thế giới, chỉ ra cội nguồn và mối quan hệ giữa chúng; Nói về sự "trỗi dậy" và "suy tàn" của những ngôn ngữ thông dụng (lingua francas), như tiếng Hy Lạp, Latinh, và nguyên nhân của những thăng trầm đó.

Tác giả Ostler lập luận rằng các đặc điểm ngôn ngữ thực sự tạo ra khác biệt, với mục tiêu lý giải nguyên nhân khiến một ngôn ngữ trở nên quan trọng, có thể lan truyền xa và tồn tại lâu dài. Đồng thời, ông bàn về mối liên hệ giữa ngôn ngữ với chính trị, tôn giáo, thương mại, xã hội, văn hóa… Ông so sánh các ngôn ngữ ở cấp độ vĩ mô dựa trên các khía cạnh lịch sử nhiều hơn là đi chi tiết vào các vấn đề chính thể của ngôn ngữ như ngữ pháp hay âm vị học.

Trong sách, tác giả xem xét đến tiếng Akkad, tiếng Aramaic và tiếng Ảrập, những ngôn ngữ Semitic Tây nối tiếp nhau trong các nền văn minh và đế chế ở Trung Đông, xem xét song song tiếng Trung Quốc và tiếng Ai Cập, như phương tiện của các truyền thống văn hóa có uy tín lớn. Ngoài ra, sách cũng bàn về tiếng Phạn, tiếng Hy Lạp, tiếng Celt, tiếng La Mã, tiếng Đức, tiếng Slav...

Hai chương ngắn chuyển tiếp giữa phần I và phần 2 của sách lần lượt nói về lần cáo chung thứ nhất và thứ hai của tiếng Latin khi nó không còn độc quyền ở châu Âu trong học thuật và khi nó chỉ còn trong kinh sách và không được sử dụng trong giao tiếp hằng ngày.

Trong thời kỳ hiện đại, tác giả bàn về tiếng Tây Ban Nha ở Tân Thế giới, về tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Hà Lan, tiếng Pháp và tiếng Nga, như một sự tương phản với lịch sử của tiếng Anh. 

Sách khép lại với khảo sát về 20 ngôn ngữ hàng đầu, đồng thời tóm tắt về quá khứ, hiện tại và các yếu tố tiềm năng trong tương lai ảnh hưởng đến sự lan truyền của các ngôn ngữ. 

Điểm thú vị của sách nằm ở việc bàn luận về lịch sử ngôn ngữ của nhân loại dưới góc nhìn bao quát hơn, gồm cả lịch sử cụ thể của các ngôn ngữ riêng lẻ và mối quan hệ giữa các ngôn ngữ với nhau, cũng như sự liên kết giữa ngôn ngữ và lịch sử loài người.

Cuốn sách rất phù hợp cho những độc giả muốn có cái nhìn tổng quan về lịch sử phát triển và thăng trầm của những ngôn ngữ lớn trên toàn thế giới, hay muốn biết về nguồn gốc xuất xứ - quan hệ "họ hàng" của những ngôn ngữ thông dụng như Anh - Trung - Tây Ban Nha.

Bìa sách sử dụng hình ảnh Tháp Babel là một huyền thoại trong Kinh Thánh, nhằm giải thích về sự bất đồng ngôn ngữ của các dân tộc trên thế giới.

 

Ý kiến bạn đọc

Tin cùng chuyên mục

Đặt văn hóa Thủ đô vào vị trí xứng đáng

Đặt văn hóa Thủ đô vào vị trí xứng đáng

(PNTĐ) - Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm trong việc phát triển Thủ đô Hà Nội nhanh, bền vững. Đáng chú ý, tại Nghị quyết số 15-NQ/TƯ ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về “Phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã đề ra mục tiêu phát triển Thủ đô Hà Nội là thành phố “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”.
Tôn vinh hình ảnh công nhân môi trường bằng nghệ thuật

Tôn vinh hình ảnh công nhân môi trường bằng nghệ thuật

(PNTĐ) - Sáng 5/6, Hội diễn văn nghệ chào mừng 65 năm thành lập công ty một thành viên Môi trường đô thị Hà Nội (6/8/1960-6/8/2025) đã diễn ra thành công tốt đẹp với nhiều tiết mục dự thi ấn tượng. Những tiết mục được dàn dựng, tập luyện công phu bằng tâm huyết, nhiệt huyết của chính những người ngày đêm giữ gìn cho thành phố xanh- sạch- đẹp.
 Nhà hát Kịch Hà Nội công diễn “Tôi và chúng ta”  đậm chất thời đại 4.0

Nhà hát Kịch Hà Nội công diễn “Tôi và chúng ta” đậm chất thời đại 4.0

(PNTĐ) - Sau buổi Tổng duyệt diễn ra tối 29/5, vở diễn “Tôi và chúng ta” của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ được Nhà hát Kịch Hà Nội tổ chức công diễn thành công. “Tôi và chúng ta” đã được NSND Trung Hiếu đạo diễn, phục dựng lại và mang đến 1 cách nhìn mới, đậm chất thời đại 4.0.
Nhà hát chèo Hà Nội khai trương vở mới: Chuyện chú Cuội cây đa

Nhà hát chèo Hà Nội khai trương vở mới: Chuyện chú Cuội cây đa

(PNTĐ) - Ngày 3/6/2025, Nhà hát chèo Hà Nội đã khai trương vở chèo thiếu nhi: Chuyện chú Cuội cây đa. Đây là hoạt động nhằm thực hiện Đề án: “Giới thiệu và biểu diễn các vở diễn được chuyển thể từ các tác phẩm văn học nổi tiếng của Việt Nam và thế giới có trong chương trình giáo dục phổ thông tại các trường học của thành phố Hà Nội giai đoạn 2022 – 2030”.
Bài cuối: Những giải pháp chiến lược

Bài cuối: Những giải pháp chiến lược

(PNTĐ) - Liên kết vùng trong phát triển công nghiệp văn hóa (CNVH) không chỉ là một lựa chọn, mà đã trở thành đòi hỏi tất yếu để Hà Nội và các tỉnh Vùng đồng bằng sông Hồng tận dụng tối đa tiềm năng văn hóa, tạo bứt phá trong giai đoạn tới.