Hồi sinh hàng ngàn sự sống nhờ kỹ thuật ghép tạng
(PNTĐ) - Những năm gần đây, ngành Y tế Việt Nam đã có nhiều bước tiến vượt bậc, dần tiệm cận với sự phát triển của y học thế giới, nhất là trong lĩnh vực ghép tạng. Mới đây, thành công của ca ghép phổi xuyên Tết cho nữ bệnh nhân 21 tuổi là một trong những tin vui ngày đầu năm Giáp Thìn 2024.
Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, đây là bước đột phá trong phát triển kỹ thuật y học chuyên sâu, thể hiện trình độ, năng lực của các y, bác sĩ nước nhà trên bản đồ y khoa thế giới. Đồng thời cũng cho thấy sự phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ, khoa học, hiệu quả giữa các bệnh viện (BV), các bộ phận tham gia trong quá trình ghép phổi.
“Phép màu” ca mổ chiều 30 Tết
Bệnh nhân may mắn ấy là cô gái trẻ P.A.T (21 tuổi, trú tại Bắc Kạn), sinh viên một trường đại học. T mắc bệnh lý u cơ trơn bạch huyết ở phổi (LAM) hay còn gọi là bệnh phổi đục lỗ giai đoạn cuối - Bệnh lý này tạo các kén khí trong phổi, lan toả và làm mất chức năng phổi. Tình trạng người bệnh rất nặng, khả năng tử vong trong vòng vài tháng tới nếu không được ghép phổi. Với tình trạng sức khoẻ của mình, cô gái phải bỏ học, thở oxy dài hạn tại nhà, luôn cần người hỗ trợ cho các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Người bệnh cũng đã được quản lý, theo dõi tại BV Phổi Trung ương từ năm 2020, và chờ ghép phổi từ vài tháng nay vì 2 lá phổi đã tổn thương nghiêm trọng, tình trạng suy hô hấp nặng, tiên lượng tử vong cao.
28 Tết, bệnh nhân được cho xuất viện về Bắc Kạn, không còn nhiều hy vọng vì căn bệnh phổi giai đoạn cuối khiến cô suy kiệt. Nhưng phép màu đã đến với cô bé. Vào khoảng 13 giờ ngày 8/2/2024 (đúng ngày 29 Tết), sau khi nhận được thông tin có phổi hiến từ BV Trung ương Quân đội 108, BV Phổi Trung ương đã kích hoạt khẩn cấp Chương trình ghép phổi và tổ chức hội chẩn lựa chọn người bệnh được nhận tạng ngay trong đêm.
BV Phổi Trung ương đã huy động khoảng 80 nhân lực tại BV trực tiếp tham gia, và nhiều nhân lực khác sẵn sàng điều động, và làm việc trực tuyến, đồng thời có sự phối hợp và hỗ trợ từ Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia, BV 108, BV E, BV Hữu nghị, BV Tim Hà Nội... Sau khi hội chẩn với GS. Jasleen Giám đốc trung tâm ghép phổi UCSF (là Trung tâm y học uy tín lớn nhất miền Tây, Mỹ), GS.TS Lê Ngọc Thành (Chủ tịch Hội Phẫu thuật Tim mạch lồng ngực Việt Nam), TS Nguyễn Công Hựu (Giám đốc BV E) đã quyết định phối hợp để khởi động ca ghép phổi này.
ghép tạng
TS Nguyễn Hoàng Phúc - Phó Giám đốc Trung tâm Ðiều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người chia sẻ: “Nhìn lại hành trình suốt 30 năm ghép tạng của nền y học Việt Nam mới thấy rõ được những nỗ lực, cố gắng không ngừng nghỉ của các nhà khoa học, thầy thuốc, phẫu thuật viên. Từ ca ghép thận đầu tiên cho bệnh nhân 40 tuổi suy thận giai đoạn cuối năm 1992 tại BV Quân y 103 đã trở thành dấu mốc quan trọng đánh dấu cho hành trình này. Đến nay, chúng ta đã có tới 25 trung tâm ghép tạng trải dài khắp đất nước, không chỉ ở các thành phố lớn như: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh mà còn phân bổ ở nhiều tỉnh, thành phố khác như: Phú Thọ, Nghệ An, Thanh Hóa”.
Tính tới thời điểm hiện tại, cả nước đã thực hiện thành công khoảng hơn 7.600 ca ghép tạng, điều này đồng nghĩa với việc từng đó con người được nối dài sự sống. Hành trình nối dài sự sống ấy không chỉ hàng nghìn người được cứu sống mà chúng ta còn làm chủ được kỹ thuật ghép tạng khó như: Ghép thận đến gan, tim, phổi, tụy... Hành trình này đã kiến tạo nên một “dòng chảy văn hóa tận hiến” bởi đã có biết bao người ký vào đơn đăng ký hiến tạng, mô tạng nhằm gieo mầm sống cho người bệnh đang mòn mỏi ngày đêm chờ ghép.
Ca phẫu thuật được tiến hành vào ngày 9/2/2024 (đúng ngày 30 Tết), kéo dài 12 giờ (từ 10 giờ sáng tới 22 giờ đêm ngày 30 Tết). Sau nhiều giờ cân não, ca ghép đã thành công tốt đẹp ở mức cao nhất theo tiêu chuẩn của UCSF, thêm một thành công lớn về kỹ thuật ghép tạng của BV Phổi Trung ương.
Đặc biệt, 12 giờ sau mổ, người bệnh đã tỉnh, tự thở những hơi thở đầu tiên của hai lá phổi mới trong những giọt nước mắt hạnh phúc của cả người bệnh và kíp thực hiện ghép phổi. Ngay trong ngày đầu tiên sau ghép phổi, người bệnh cũng phục hồi tốt, các chỉ số hô hấp ổn định. Sau 14 giờ, các bác sĩ tiến hành rút ống nội khí quản thành công. Ngày thứ 3, cô gái đã có thể đi lại trong 5 phút liên tục, với sự hỗ trợ của kíp ghép phổi. Bệnh nhân được rút hết đường truyền tĩnh mạch trung tâm, được rút ống dẫn lưu khí màng phổi trái và đã ăn bữa ăn đầu tiên.
“Ngày thứ 4 (13/2) sau mổ, bệnh nhân được rút ống dẫn lưu khí màng phổi 2 bên, liều ức chế miễn dịch của bệnh nhân gần đạt theo đúng dự kiến để chống thải ghép. Ngày thứ 5 sau mổ (14/2) liều ức chế miễn dịch đạt gần ngưỡng mong muốn, bệnh nhân có thể đi lại rất tốt” - TS.BS Nguyễn Thị Bích Ngọc - Trưởng khoa Hô hấp, Phó Giám đốc Trung tâm Ghép phổi, BV Phổi Trung ương thông tin.
Tỉnh dậy sau giấc mơ dài, bệnh nhân bật khóc trong niềm hạnh phúc vô hạn. Với cô cũng như cả gia đình, đây thực sự là một kỳ tích, là giấc mơ về sự sống, về cuộc đời mới được các y bác sĩ và người hiến tạng giúp cô viết tiếp. Bên ngoài phòng bệnh, chứng kiến con hồi phục ngoạn mục sau những giờ phút cực kỳ căng thẳng suốt 5 ngày qua, mẹ của bệnh nhân P.A.T xúc động gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các bác sĩ BV đã nỗ lực ghép phổi cho con gái mình, cảm ơn sự hỗ trợ từ bảo hiểm y tế, cảm ơn nghĩa cử cao cả của gia đình hiến tạng để giúp cháu được sống lại một lần nữa và theo đuổi ước mơ của mình.
Dấu mốc của y khoa Việt Nam
TS.BS Đinh Văn Lượng - Giám đốc BV Phổi Trung ương chia sẻ, ca ghép thành công là dấu mốc lớn ghi nhận tiến bộ vượt bậc của các thầy thuốc BV với những chỉ đạo và quan tâm đặc biệt của Bộ Y tế, Cục Quản lý Khám, Chữa bệnh. Đây là kỹ thuật khó nhất trong các kỹ thuật ghép tạng đòi hỏi sự phối hợp nghiêm ngặt của tất cả các bộ phận, các bác sĩ, chuyên gia phải đánh giá tình trạng phổi của người cho, người nhận rất chặt chẽ. Quy trình lấy phổi và ghép phổi phức tạp đòi hỏi kỹ thuật cao từ khâu bảo quản, vận chuyển, kiểm soát nhiễm khuẩn, gây mê hồi sức, tim mạch, phẫu thuật lồng ngực, dược, huyết học, miễn dịch, phục hồi chức năng, dinh dưỡng... Bên cạnh đó, quá trình chăm sóc hậu phẫu cũng là yếu tố quyết định sự sống của người bệnh.
PGS.TS Đồng Văn Hệ - Giám đốc Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người cho hay, đây là ca ghép phổi thứ 10 tại Việt Nam và là ca thứ 2 tại BV Phổi Trung ương. Với những thành công này, chương trình ghép phổi của nước ta sẽ được ghi nhận vào danh sách của hệ thống ghép phổi trên thế giới. Thành công của ca ghép phổi này đã góp phần quan trọng vào thành tựu kỹ thuật ghép tạng của Việt Nam.
Sự thành công của các ca ghép phổi cho thấy Việt Nam đã tiếp cận và làm chủ được những kỹ thuật đỉnh cao trong lĩnh vực ghép tạng. Riêng trong năm 2023, Việt Nam đã thực hiện thành công rất nhiều ca ghép tạng được đánh giá là lịch sử, đưa Việt Nam trở thành một trong những điểm sáng về ghép tạng của khu vực Ðông Nam Á, châu Á.
Trong đó phải kể đến ca ghép đa tạng tim - thận ngày 15/2/2023, do tập thể thầy thuốc BV Hữu nghị Việt Ðức thực hiện. Ca ghép gồm tim và thận cho một bệnh nhân 37 tuổi bị mắc suy tim - thận giai đoạn cuối, từ một người hiến đa tạng chết não. Ca ghép kéo dài 10 tiếng đồng hồ, từ 9 giờ tới 19 giờ cùng ngày. Sau 8 ngày, các chức năng của tim và thận của bệnh nhân đã phục hồi gần như bình thường. Ðây là ca ghép đồng thời tim, thận thành công đầu tiên ở Việt Nam.
Hay như ca ghép tạng xuyên Việt ngày 26/2/2023, của BV Chợ Rẫy và BV Hữu nghị Việt Ðức, “trái tim” hiến tặng được chuyển bằng máy bay từ TP Hồ Chí Minh về Hà Nội. Với sự tham gia của hơn 40 y, bác sĩ thuộc nhiều đơn vị, sau ca ghép 8 giờ, “trái tim” của người hiến đã đập trong lồng ngực người nhận. Sau ghép, bệnh nhân nhận tim ổn định. Ðây là thành tựu y học vượt trội của Việt Nam được bình chọn là sự kiện khoa học công nghệ nổi bật năm 2023.
