Sống mãi những ca khúc đi cùng năm tháng

Chia sẻ

PNTĐ-Hà Nội có một kho tàng các ca khúc mừng ngày Giải phóng Thủ đô, khắc họa nên vẻ đẹp của từng nhịp thở, từng chuyển động của 36 phố phường.

 
 
Các ca khúc mừng ngày Giải phóng Thủ đô, cũng là những ca khúc hay nhất về Hà Nội, khắc họa nên vẻ đẹp của từng nhịp thở, từng chuyển động của 36 phố phường. Không phải ai cũng biết, có những ca khúc về Hà Nội đã “tiên tri” về ngày Giải phóng Thủ đô…
 
Chừng 20 tuổi, khoảng năm 1953 - 1953, chàng trai Hà Nội hào hoa sinh trưởng trong gia đình tiểu tư sản Hoàng Dương (1933 - 2017) khi ấy tham gia cách mạng bằng đúng sở trường âm nhạc của mình. Ông là thành viên Đội tuyên truyền văn nghệ Thành nội bộ Hà Nội nên luôn phải trốn trách sự truy lùng của quân địch. Trong một lần tạm lánh ra ngoại thành Hà Nội, nhìn về phía nội thành vẫn còn đang gồng mình chống chọi với tiếng pháo, tiếng súng nổ, lại nhớ bóng dáng người con gái Hà Nội mà ông thầm thương, “Hướng về Hà Nội” ra đời như thế. 
 
Nếu như “Hướng về Hà Nội” như lời nhắn gửi những thanh niên tri thức thủ đô “gác bút nghiên” lên đường vì nghĩa lớn với trái tim luôn hướng về Thủ đô thân yêu thì “Sẽ về Hà Nội” cũng chứa đựng tâm trạng ấy nhưng khí thế cho ngày trở về đã như một lời khẳng định. Ca khúc mở ra một không gian trong sáng, thanh bình: “Ai về thủ đô tôi gửi vài lời, Tây Hồ mờ xa là nhà tôi đó. Đây chợ Đồng Xuân bên dòng Nhị Hà, đi học về qua luôn hát vui ca…” để rồi hừng hực tinh thần quyết chiến: “Đô thành kháng chiến, sôi sục phố phường, sông Hồng kia dâng sóng cùng quê hương. Lên đường kháng chiến tiêu diệt quân thù” và lời khẳng định ngày chiến thắng: “Năm cửa ô reo bước quân ca vang”…
 
Sống mãi những ca khúc đi cùng năm tháng  - ảnh 1
Sống mãi những ca khúc đi cùng năm tháng. Ảnh: Lại Tấn

 
Nhạc sĩ Huy Du (1926 - 2007) sáng tác “Sẽ về Thủ đô” năm 1948 giữa lúc Hà Nội đang bị giặc chiếm đóng, ông cùng bao thanh niên cùng thế hệ theo Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh đang đóng quân tại Liên khu Ba. Ông từng chia sẻ sáng tác “Sẽ về Thủ đô” vừa cho chính mình, vừa cho những chàng trai để cùng hát với nhau, để vơi đi nỗi nhớ Hà Nội, để thêm yêu Hà Nội và từ đó thêm tinh thần quyết tâm chiến đấu. 
 
Nhắc đến ca khúc viết về Hà Nội kịp vang lên trong ngày giải phóng Thủ đô 10/10/1954 không thể không kể tới hai tuyệt phẩm “Tiến về Hà Nội” của nhạc sĩ Văn Cao (1923 - 1995) và “Người Hà Nội” của nhà văn Nguyễn Đình Thi (1924 - 2003). Hai ca khúc có nhiều điểm tương đồng.
 
Cả hai ca khúc sáng tác như cho người nghe thấy ngày Hà Nội giải phóng với những đoàn quân điệp trùng, dũng mãnh và đầy khí thế tiến về Hà Nội, với sự hân hoan đón chào của nhân dân với rừng cờ hoa rợp trời Hà Nội từ năm cửa ô đến các phố phường… Có điều  đặc biệt, hai ca khúc này được sáng tác trước khi ngày Thủ đô chính thức giải phóng rất lâu. Chẳng hạn như nhạc sĩ Văn Cao sáng tác “Tiến về Hà Nội” năm 1949, 5 năm trước ngày giải phóng; trong khi trước “Tiến về Hà Nội” ra đời 2 năm, đầu năm 1947 nhà văn Nguyễn Đình Thi sáng tác “Người Hà Nội”. 
 
Trong khi, nhịp hành khúc với tính chất hào hùng, hình ảnh những đoàn quân đang hành quân về giữa Thủ đô là thủ pháp chính được nhạc sĩ Văn Cao sử dụng khi viết tác phẩm “Tiến về Hà Nội” thì “Người Hà Nội” nhịp hành khúc cũng là một trong những nhịp điệu được nhà văn Nguyễn Đình Thi khai thác khi sáng tác tác phẩm. Có thể khẳng định, ngay từ khi ra đời cả “Tiến về Hà Nội” và “Người Hà Nội” đã có vị trí riêng biệt và nổi bật trong nền ca khúc cách mạng nói riêng, âm nhạc mới Việt Nam nói chung. Nếu như “Tiến về Hà Nội” là một trong không nhiều bản hành khúc ra đời ở thời kỳ đầu nền tân nhạc thì “Người Hà Nội” là một trong không nhiều trường ca ở thời kỳ đầu của nền tân nhạc. 
 
Là những ca khúc ghi dấu ấn đặc biệt của ngày Giải phóng Thủ đô, đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử của mình, nhưng “Tiến về Hà Nội”, “Người Hà Nội”, “Hướng về Hà Nội” hay “Sẽ về Thủ đô”… chưa bao giờ khiến người yêu nhạc coi là “ca khúc lịch sử”, mà luôn được yêu thích, được hát lên là những ca khúc hay nhất viết về vẻ đẹp Hà Nội. 
 
 
Nguyễn Quang Long
Nhà lý luận âm nhạc
 

Tin cùng chuyên mục

Tổng Thư ký OIF trải nghiệm chơi nhạc cụ truyền thống Việt Nam tại Nhà Triển lãm Việt Nam

Tổng Thư ký OIF trải nghiệm chơi nhạc cụ truyền thống Việt Nam tại Nhà Triển lãm Việt Nam

(PNTĐ) - Ngày 10/7/2025, Nhà Triển lãm Việt Nam vinh dự đón Bà Louise Mushikiwabo, Tổng Thư ký Tổ chức Quốc tế Pháp ngữ (OIF) đến thăm nhân chuyến công tác đến EXPO 2025 Osaka, Kansai, Nhật Bản. Hình ảnh bà Tổng Thư ký trải nghiệm các nhạc cụ truyền thống của Việt Nam và chơi một bản nhạc ngẫu hứng trên sân khấu Nhà triển lãm gây ấn tượng với quan khách.
Định hướng phát triển văn học, nghệ thuật trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Định hướng phát triển văn học, nghệ thuật trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

(PNTĐ) - Sáng 10/7 tại Hà Nội, Hội đồng Lý luận Trung ương đã tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Định hướng phát triển văn học, nghệ thuật trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”. Hội thảo là diễn đàn học thuật quan trọng, quy tụ đông đảo các nhà nghiên cứu, nhà lý luận, văn nghệ sĩ, các nhà quản lý văn hóa nghệ thuật trên cả nước, cùng trao đổi, hiến kế, góp phần xác lập những định hướng chiến lược cho sự phát triển của văn học, nghệ thuật Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
Góp sức cho chiến lược quảng bá hình ảnh quốc gia trong kỷ nguyên mới

Góp sức cho chiến lược quảng bá hình ảnh quốc gia trong kỷ nguyên mới

(PNTĐ) - Sáng 10/7/2025, Báo Việt Nam News and Law, Thông Tấn Xã Việt Nam, phối hợp với Cục Thông tin cơ sở và Thông tin đối ngoại (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), tổ chức tọa đàm “Định vị Việt Nam – Truyền thông quảng bá hình ảnh quốc gia trong kỷ nguyên mới”, nhằm lấy ý kiến đóng góp cho Dự thảo Chiến lược truyền thông quảng bá hình ảnh Việt Nam ra nước ngoài.
“Sông Đà – Lịch sử một vùng biên cảnh Việt Nam”: Bức tranh sử thi của miền Thượng qua góc nhìn Pháp học

“Sông Đà – Lịch sử một vùng biên cảnh Việt Nam”: Bức tranh sử thi của miền Thượng qua góc nhìn Pháp học

(PNTĐ) - Trong không gian địa - chính trị - văn hóa rộng lớn của Việt Nam, vùng sông Đà từ lâu đã tồn tại như một cột mốc vừa mờ ảo vừa quyết liệt. Đó là miền Thượng hiểm trở, nơi dòng sông cuộn trào vượt qua ba thung lũng Lai Châu, cắt dọc lãnh thổ phía Tây Bắc, mang theo bao lớp trầm tích địa chất lẫn ký ức con người.
Đảm bảo đến 15/8 phải hoàn thành công tác chuẩn bị tổ chức Triển lãm thành tựu Đất nước

Đảm bảo đến 15/8 phải hoàn thành công tác chuẩn bị tổ chức Triển lãm thành tựu Đất nước

(PNTĐ) - Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản số 352/TB-VPCP ngày 7/7/2025 Thông báo Kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình và Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo Triển lãm tại cuộc họp triển khai tổ chức Triển lãm thành tựu Đất nước nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh (02/9/1945 - 02/9/2025).