Thực trạng báo động về công tác giáo dục phòng chống ma túy trong nhà trường

44% học sinh cho rằng mình không hiểu biết gì về dấu hiệu để nhận biết người nghiện ma túy (Ảnh: PSD)

Những con số đáng báo động

Theo báo cáo của Bộ Công an, tính đến tháng 6/2020, cả nước có 234.620 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý và phần lớn đang sinh sống tại cộng đồng. Đáng chú ý là tình trạng thanh thiếu niên (trong đó có học sinh, sinh viên) tổ chức sử dụng ma túy tổng hợp trong các vũ trường, quán bar, nhà nghỉ, nhà riêng... chưa giảm; không những xảy ra ở các thành phố lớn mà còn lan rộng ra vùng ven, các khu công nghiệp, vùng biên .

Vậy nhưng chỉ có 4,5% số học sinh được khảo sát cho rằng mình có những kiến thức đầy đủ về các chất ma túy; trong khi đó có tới 42,2% số người cho biết không có kiến thức về nội dung này (Theo nghiên cứu “Thực trạng nhận thức của học sinh sinh viên về ma túy: Nguyên nhân và giải pháp” của Viện Nghiên cứu tâm lý người sử dụng ma túy).

Về dấu hiệu để nhận biết người nghiện ma túy và các kỹ năng phòng chống ma túy, có tới 44% học sinh cho rằng mình không hiểu biết gì về dấu hiệu để nhận biết người nghiện ma túy và gần 40% khẳng định mình chưa biết đến những kỹ năng cần thiết để phòng tránh ma túy.

Theo kết quả khảo sát, phần lớn học sinh, sinh viên đều nhận biết được những chất gây nghiện bất hợp pháp như: Thuốc phiện (93,8%), heroin (89,8%) và cần sa (75,9%). Tuy nhiên, nhiều học sinh, sinh viên lại không biết về những loại ma túy mới xuất hiện như methaphetamine (ma túy đá), chỉ có 56,4% số học sinh, sinh viên được hỏi cho rằng chất đó có khả năng gây nghiện.

Truyền thông ma túy học đường vẫn là cách thức tuyên truyền hữu hiệu, tuy nhiên cần phát huy bằng cách đổi mới phương pháp, nội dung phù hợp từng địa bàn (Ảnh: PSD)

Cần “cách mạng” việc phòng chống ma tuý học đường

Nhà trường có trách nhiệm chính trong việc giáo dục phòng, chống ma túy cho học sinh, sinh viên nhưng việc thực hiện trách nhiệm này trong thực tế vẫn còn tồn tại rất nhiều thiếu sót, dẫn đến hậu quả ma túy ngày càng len lỏi sâu vào các trường học. Số lượng tội phạm ma túy vị thành niên ngày càng tăng lên mặc dù phụ huynh, nhà trường, các cấp các ngành đều có quyết tâm phòng chống ma túy khiến ai cũng thấy thực đáng buồn. 

Truyền thông ma túy học đường vẫn là cách thức tuyên truyền hữu hiệu, tuy nhiên cần phát huy bằng cách đổi mới phương pháp, nội dung phù hợp từng địa bàn. Ngành giáo dục cần dành thời gian quan tâm thỏa đáng, nếu chỉ dành 15 phút truyền thông thì không đảm bảo nội dung và thu hút sự chú ý của học sinh. Nhà trường cần được đào tạo kỹ năng nhận diện và xử lý khi nghi ngờ học sinh có dấu hiệu sử dụng ma túy hoặc mua bán ma túy nhiều lần.

Giáo dục phòng ngừa ma túy trong trường học cần có những biện pháp thiết thực hơn như tài liệu học tập, các bài giảng cụ thể và sinh động (Ảnh: PSD)

Cô Mai, giáo viên tại huyện Thanh Trì cho rằng, việc giáo dục phòng ngừa ma túy trong trường học hiện nay chỉ mang tính truyền miệng, nghĩa là răn dạy từ thế hệ trước đến thế hệ sau. “Bản thân là giáo viên, tôi nghĩ cần có những biện pháp thiết thực hơn như tài liệu học tập, các bài giảng cụ thể và sinh động, các chuyến tham quan ngoại khóa hay học tập thực tế để học sinh được tiếp cận với vấn đề một cách gần gũi hơn.” - Cô chia sẻ.

Việc giáo dục phòng chống ma túy tại nhà trường cần được các cấp, các ngành, toàn bộ hệ thống giáo dục nghiêm túc nhìn lại. Nhìn lại để nhận thấy đâu là điểm yếu, đâu là cái còn thiếu sót để công tác phòng chống ma túy tại nhà trường đạt hiệu quả như nó phải có. 

Nhà trường, các cơ sở giáo dục cùng các cấp các ngành cần chung tay để đẩy lùi ma túy ra khỏi trường học (Ảnh: PSD)

Cần sử dụng những phương pháp truyền thông trực quan, sinh động, đa dạng kết hợp với nội dung và kiến thức truyền tải, để học sinh có cơ hội tiếp cận các nội dung về phòng, chống ma túy một cách đơn giản, nhưng hiệu quả cao. Hơn bao giờ hết, lúc này là lúc mà tất cả các nhà trường, các cơ sở giáo dục cùng các cấp các ngành cần chung tay để đẩy lùi ma túy ra khỏi trường học. Bên cạnh đó, đòi hỏi phải có bộ tài liệu chuẩn về phòng chống ma túy chính thống, phù hợp với từng cấp học ngày càng trở nên cấp bách.

Sự ra đời và tầm quan trọng của bộ tài liệu Kỹ năng phòng, chống ma túy

Sau nhiều năm tích cực tiến hành khảo sát, nghiên cứu cùng với sự tâm huyết của tập thể gồm 27 nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh vực: tâm lý, y học, sinh học thần kinh, xã hội học..., mới đây, Viện Nghiên cứu Ứng dụng Phòng chống ma túy (PSD) đã hoàn thành bộ tài liệu “Kỹ năng phòng, chống ma túy” cho giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục và cha mẹ, học sinh cấp THCS, THPT và được Bộ Giáo dục và Đào tạo thẩm định.

Viện Nghiên cứu Ứng dụng Phòng chống ma túy (PSD) đã hoàn thành bộ tài liệu “Kỹ năng phòng, chống ma túy” cho giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục và cha mẹ, học sinh cấp THCS, THPT và được Bộ Giáo dục và Đào tạo thẩm định (Ảnh: PSD)

Thực hiện Công văn số 1477/KGVX-VPCP ngày 9/3/2021 của Văn phòng Chính phủ về các chương trình trọng tâm năm 2021 trong công tác phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm, Viện PSD được giao nhiệm vụ phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, các địa phương triển khai bộ tài liệu “Kỹ năng phòng, chống ma túy” và tổ chức tập huấn cho giáo viên, phụ huynh, học sinh.

Chương trình tập huấn được tổ chức với mục đích đào tạo kiến thức, kỹ năng và thái độ, phương pháp giảng dạy cho đội ngũ giảng viên của chương trình; Bồi dưỡng kỹ năng tập huấn tới các đối tượng là giáo viên, cán bộ giáo dục, các bậc cha mẹ và các em học sinh THCS, THPT tại các tỉnh, thành phố.

Sau khi được tập huấn, các học viên sẽ nắm vững kiến thức, kỹ năng phòng, chống ma túy; Hiểu rõ các đặc điểm xã hội, trình độ văn hóa, đặc điểm tâm lý lứa tuổi của các đối tượng gồm: giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục, học sinh, cha mẹ học sinh ở các trường THCS, THPT để truyền đạt phù hợp, có hiệu quả cao.

Ngoài mục tiêu giúp công tác cai nghiện ma túy một cách bền vững, Viện PSD còn hướng tới làm giảm tác hại về sức khỏe và xã hội liên quan tới sử dụng ma túy, giúp người nghiện thực hiện tốt vai trò, chức năng của mình trong gia đình, cộng đồng.

Bộ tài liệu “Kỹ năng phòng, chống ma túy” gồm 4 cuốn: Kỹ năng phòng, chống ma túy cho học sinh trung học cơ sở; Kỹ năng phòng, chống ma túy cho học sinh trung học phổ thông, Kỹ năng phòng, chống ma túy dành cho cha mẹ học sinh; Kỹ năng phòng, chống ma túy dành cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục. Sách do Viện PSD biên soạn, Bộ Giáo dục và Đào tạo thẩm định, NXB Y học phát hành. Sách được giới thiệu trên trang chủ của NXB Y học. Các bậc phụ huynh, học sinh và giáo viên quan tâm đều có thể tìm mua để đọc.

HOÀNG HUYỀN