“Lịch sử các dân tộc A-rập”: Hành trình hơn 13 thế kỷ của một nền văn minh
(PNTĐ) - “Lịch sử các dân tộc A-rập” được xem là công trình kinh điển, đồ sộ và hấp dẫn bậc nhất về lịch sử và văn minh A-rập suốt hơn mười ba thế kỷ từ thế kỷ VII đến thế kỷ XX. Tác phẩm do Albert Habib Hourani, học giả người Anh gốc Liban, đồng thời là một trong những chuyên gia hàng đầu thế giới về lịch sử A-rập và Trung Đông, biên soạn.
Dành trọn cuộc đời cho việc nghiên cứu thế giới A-rập và Islam giáo từ thời cổ xưa đến hiện đại, Albert Hourani không chỉ để lại dấu ấn qua hàng loạt công trình học thuật có giá trị, mà còn góp phần đưa Trung tâm Nghiên cứu Trung Đông trở thành một tổ chức nghiên cứu hàng đầu châu Âu về Trung Đông hiện đại. Trong số các tác phẩm của ông, Lịch sử các dân tộc A-rập được xem là cuốn sách thành công và có sức ảnh hưởng sâu rộng nhất.
Cuốn sách mở ra một hành trình dài, đưa người đọc đi từ những năm đầu của đạo Islam cho đến những biến động trong thế giới A-rập hiện đại. Đây không chỉ là câu chuyện về các triều đại hay những cuộc chinh phục, mà còn là bức tranh rộng lớn về đời sống, văn hóa, tôn giáo và tư tưởng của nhiều thế hệ con người. Sách mở đầu bằng việc kể lại bối cảnh ra đời của Islam và sự hình thành vương quốc caliph trải dài từ Trung Á đến tận Tây Ban Nha… Những trang viết về Muhammad, về các cuộc kế vị sau ông, hay về quá trình hợp nhất ngôn ngữ và đức tin, giúp người đọc hình dung rõ vì sao một cộng đồng nhỏ nơi bán đảo A-rập lại có thể trở thành một đế chế hùng mạnh chỉ trong vài thế kỷ.
Từ đó, tác giả dẫn chúng ta bước vào đời sống phong phú của các xã hội A-rập trung đại: làng quê, thành phố, chợ búa, pháp luật, giới trí thức và cả những câu chuyện về phụ nữ, nô lệ hay cộng đồng phi Muslim sống chung với người Muslim… Tác giả dành một phần đáng kể nói về lịch sử xã hội cũng như lịch sử kinh tế để giải thích sự trỗi dậy và sụp đổ của các triều đại Umayyad và Đế chế Ottoman trước đây cũng như của chủ nghĩa dân tộc A-rập và chủ nghĩa Islam giáo hiện nay.
Tác giả cũng đề cập và phân tích một cách hết sức sâu sắc về những sự kiện lịch sử cận đại như cuộc xung đột Israel - Palestine, cuộc chiến tranh của Mỹ và phương Tây lật đổ chế độ của Tổng thống Saddam Husayn tại Iraq, lật đổ chế độ Libya của Tổng thống Muaamar Al-Qaddafi, phong trào “Mùa xuân A-rập”, sự phân hóa giữa các nước A-rập v.v…
Điều làm nên sức hấp dẫn của “Lịch sử các dân tộc A-rập” chính là sự kết hợp giữa cái nhìn bao quát và sự chú trọng đến đời sống cụ thể. Giữa những dòng chảy lớn của lịch sử, tác giả luôn cố gắng đưa vào chi tiết nhỏ bé nhưng sinh động, để người đọc dễ dàng hình dung. Và dù đây là một công trình học thuật, cách viết của Hourani vẫn giữ được sự gần gũi, giúp cả những ai mới tìm hiểu cũng có thể tiếp cận.
Albert Habib Hourani (1915-1993): Sinh ra tại thành phố Manchester trong một gia đình gốc Liban. Ông theo học ngành Triết học, Chính trị và Kinh tế tại Magdalen College, thuộc Đại học Oxford. Năm 1958, ông trở thành Giám đốc đầu tiên của Trung tâm nghiên cứu Trung Đông (Middle East Centre), nơi ông, cùng với sử gia Elizabeth Monroe, đã xây dựng một bộ sưu tập tài liệu độc nhất vô nhị về Trung Đông. Ông giữ chức vụ Giám đốc cho đến khi nghỉ hưu năm 1979, song song với việc đảm nhận vai trò giáo sư thỉnh giảng tại nhiều đại học Mỹ, bao gồm Harvard, Chicago, Princeton và Philadelphia, cũng như tại các trường đại học Âu châu và thế giới A-rập.
