“Những Đứa Trẻ Thượng Lưu” và cuộc chiến nuôi dạy con thời hiện đại

Từ ước mơ thăng tiến đến cạm bẫy vô hình

Xoay quanh câu chuyện của Trần Vân Nhàn, một phụ nữ tỉnh lẻ khao khát vươn lên tầng lớp thượng lưu, cuốn sách đã chạm đến những vấn đề nhức nhối trong xã hội: áp lực đồng trang lứa, cuộc đua giáo dục, sự phân chia vai trò giới tính trong gia đình, và đặc biệt là gánh nặng "cảm giác tội lỗi" thường trực của người mẹ.

Vân Nhàn, một cô gái thông minh và đầy tham vọng, đã từ bỏ con đường học vấn để kết hôn với Dương Định Quốc, một người đàn ông thuộc tầng lớp trung lưu với hy vọng cuộc hôn nhân sẽ đưa cô đến gần hơn với cuộc sống mơ ước. Thế nhưng, biến cố kinh tế ập đến, giấc mơ của Vân Nhàn tan vỡ, và cô phải đối mặt với thực tế phũ phàng. Đứa con trai ra đời, trở thành niềm hy vọng và cũng là gánh nặng mới của Vân Nhàn. Cô dồn hết tâm sức vào việc nuôi dạy con, mong muốn con có một tương lai tươi sáng hơn, một cuộc sống "thượng lưu" mà cô hằng khao khát.

Cơ hội đến khi con trai Vân Nhàn kết bạn với con của một gia đình giàu có. Gia đình đó đề nghị trả học phí cho con trai cô tại một trường tư thục danh tiếng. Từ đây, Vân Nhàn và con trai bước chân vào thế giới thượng lưu hào nhoáng, nhưng cũng đầy rẫy những cạm bẫy. Cô nhận ra rằng, đằng sau vẻ ngoài bóng bẩy là những cuộc cạnh tranh ngầm, những áp lực vô hình và những quy tắc ngầm mà cô phải tuân theo để "giữ chỗ" trong thế giới đó.

Nỗi ám ảnh của người mẹ

Trong cuộc trò chuyện với nhà xã hội học Phàm Từ, Ngô Hiểu Lạc đã chia sẻ một quan sát đáng chú ý: "Khi tôi phỏng vấn những bà mẹ này, một điều để lại ấn tượng sâu sắc trong tôi là từ 'cảm giác tội lỗi' xuất hiện rất nhiều trong lời nói của họ. Dường như vai trò làm mẹ cuối cùng sẽ trở thành một quá trình đầy cảm giác tội lỗi".

Từ việc cho con ăn đồ ăn thừa, chọn trường học cho con, đến việc không tham gia lớp học thêm, mọi quyết định của người mẹ đều có thể trở thành nguồn gốc của sự dằn vặt, tự trách. Xã hội, với những tiêu chuẩn khắt khe và sự giám sát không ngừng, đã tạo ra một áp lực vô hình, khiến người mẹ luôn cảm thấy mình không đủ tốt, không làm tròn trách nhiệm.

Phàm Từ lý giải: "Xã hội của chúng ta đã xây dựng nên ý tưởng: Thời thơ ấu là một giai đoạn đầy rủi ro nhưng cũng đầy cơ hội trong cuộc sống, và trong giai đoạn này, cần có những người chuyên nghiệp tận tâm chăm sóc. Vì vậy, chúng ta sử dụng sự đe dọa về đạo đức, hoặc giấc mơ về sự thành công và thăng tiến của trẻ để dụ dỗ các bà mẹ, khiến họ bước vào 'nghề mạo hiểm' này. Hậu quả là, điều này gây ra lo âu, cảm giác tội lỗi và tự trách cho họ".

Một trong những câu hỏi lớn mà độc giả đặt ra sau khi đọc "Những Đứa Trẻ Thượng Lưu" là: "Tại sao người cha lại 'biến mất'?" Dương Định Quốc, chồng của Vân Nhàn, không hoàn toàn vắng mặt, nhưng anh ta chỉ làm những việc mà xã hội cho là trách nhiệm của một người cha truyền thống: kiếm tiền và đảm bảo kinh tế cho gia đình.

Phàm Từ nhận định: "Kỳ vọng đối với cha rất đơn giản: chỉ cần làm tốt vai trò của một người đàn ông, làm tròn nghĩa vụ của một người đàn ông, tức là đã làm tròn trách nhiệm của một người cha". Trong khi đó, phụ nữ lại bị đánh giá khắt khe hơn, vừa phải thành công trong sự nghiệp, vừa phải chu toàn việc gia đình và nuôi dạy con cái.

Sự phân chia vai trò giới tính này đã tạo ra một gánh nặng không cân xứng, dồn lên vai người mẹ. Ngô Hiểu Lạc chia sẻ: "Với ảnh hưởng từ các phương tiện truyền thông xã hội và những blogger mô tả cách nuôi dạy con cái một cách rất thanh lịch và đẹp đẽ, chi phí nuôi dạy con cái ngày càng tăng một cách đáng sợ, và điều này cũng dẫn đến sự 'biến mất' của người cha trong gia đình".

Phản hồi đa chiều từ độc giả

"Những Đứa Trẻ Thượng Lưu" đã nhận được nhiều phản hồi đa chiều từ độc giả. Một số người ca ngợi cuốn sách vì sự chân thực và sắc sảo trong việc mô tả tâm lý của người phụ nữ và những áp lực mà họ phải đối mặt. Một độc giả nhận xét: "Cuốn sách chân thực như phim tài liệu và tàn nhẫn như truyện ngụ ngôn, truyện cổ tích với kết cấu rất chặt chẽ".

Tuy nhiên, cũng có những ý kiến trái chiều, đặc biệt là về nhân vật Dương Định Quốc. Một số độc giả cho rằng anh ta là một người cha vô trách nhiệm, trong khi những người khác lại bênh vực anh, cho rằng anh ta đã làm tròn trách nhiệm của một người cha theo tiêu chuẩn truyền thống.

Sự khác biệt trong quan điểm của độc giả cho thấy một thực tế: xã hội vẫn chưa có một định nghĩa rõ ràng về vai trò của người cha trong việc nuôi dạy con cái. Điều này cũng phản ánh sự thay đổi trong quan niệm về gia đình và vai trò giới tính, một quá trình chuyển đổi vẫn đang diễn ra và gây ra nhiều tranh cãi.

"Những Đứa Trẻ Thượng Lưu" không chỉ là câu chuyện về một gia đình, mà còn là một bức tranh phản ánh xã hội Đài Loan (và có lẽ là cả xã hội Việt Nam) hiện đại, nơi mà áp lực thành công, áp lực đồng trang lứa và những kỳ vọng xã hội đang đè nặng lên vai những người làm cha mẹ, đặc biệt là các bà mẹ.

Ngô Hiểu Lạc chia sẻ: "Tôi nghĩ chúng ta nên thử thách một số phong tục cũ trong văn hóa, đừng để ý quá nhiều, đừng tự nhiên hỏi con cái của người khác học ở đâu, thi vào trường nào." Cô cũng kêu gọi mọi người hãy "lịch sự" hơn trong việc giao tiếp, tránh những câu hỏi vô tình gây áp lực cho người khác.

Phàm Từ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận thức được những áp lực xã hội và tìm cách đối phó với chúng: "Nếu bạn nhận thấy mình lo lắng, đừng lo lắng, vì cảm giác lo lắng này là điều chung của tất cả mọi người. Điều này có nghĩa là đó không phải là vấn đề cá nhân của bạn, mà có thể là vấn đề của xã hội, hoặc những tiêu chuẩn đó có thể không hợp lý."

Cuốn sách cũng gợi ý một giải pháp: phụ nữ không nên đặt toàn bộ giá trị cuộc sống của mình vào con cái, mà hãy theo đuổi những mục tiêu khác nhau, tìm kiếm sự cân bằng trong cuộc sống.

"Những Đứa Trẻ Thượng Lưu" là một cuốn sách đáng đọc, không chỉ dành cho những người làm cha mẹ, mà còn cho tất cả những ai quan tâm đến vấn đề gia đình, giáo dục và áp lực xã hội trong thời đại hiện nay. Cuốn sách không đưa ra một câu trả lời duy nhất, mà mở ra một không gian để suy ngẫm, thảo luận và tìm kiếm những giải pháp cho những thách thức mà chúng ta đang phải đối mặt.

Bằng cách phơi bày những góc khuất trong cuộc sống của những gia đình trung lưu, Ngô Hiểu Lạc đã gióng lên một hồi chuông cảnh tỉnh, kêu gọi chúng ta hãy nhìn nhận lại những giá trị, những kỳ vọng và những áp lực mà chúng ta đang đặt lên vai nhau, đặc biệt là lên vai những người mẹ. Chỉ khi chúng ta nhận thức được những vấn đề này, chúng ta mới có thể bắt đầu thay đổi, xây dựng một xã hội công bằng và nhân văn hơn, nơi mà mọi người, đặc biệt là trẻ em, có thể phát triển một cách tự nhiên và hạnh phúc.

Tác giả Ngô Hiểu Lạc sinh năm 1989, người Đài Trung, tốt nghiệp khoa Luật Đại học Đài Loan. Cô yêu thích vẹt và thích quan sát thế giới xung quanh.

Tác giả Ngô Hiểu Lạc

Trong các tác phẩm của mình, cô lồng ghép những quan sát sắc bén vào những nét vẽ tinh tế về tình mẫu tử, mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, những quan sát xã hội và vấn đề giới tính cũng như mối quan hệ giữa con người với nhau... tất cả đều sâu sắc, độc đáo và cuốn hút, khơi gợi người đọc suy nghĩ sâu sắc về giáo dục và mối quan hệ gia đình‌.