Trò chuyện với Giáo sư Trần Văn Thọ: Từ hồi ức đến tương lai của một trí thức Việt

Sự kiện có sự tham gia của Giáo sư Trần Văn Thọ với tư cách diễn giả chính và chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan trong vai trò khách mời. Đây là dịp để công chúng tiếp cận trực tiếp với những góc nhìn của một trí thức nhiều năm sống và làm việc trong môi trường học thuật quốc tế, đồng thời là người có nhiều đóng góp trong lĩnh vực nghiên cứu chính sách phát triển cho Việt Nam.

Cuốn sách “Hồi ức đến tương lai” là tập hợp các bài viết chính luận, ghi chép và tùy bút được Giáo sư Trần Văn Thọ biên soạn trong nhiều năm, phản ánh xuyên suốt hai mối quan tâm lớn trong sự nghiệp và đời sống của ông: Làm thế nào để Việt Nam phát triển từ một nước nghèo thành quốc gia có thu nhập cao, và hình ảnh lý tưởng của một quốc gia phát triển trong tương lai. Tác phẩm gồm bốn phần, trong đó hai phần đầu mang tính hồi tưởng cá nhân, kể lại ký ức về gia đình, thầy cô, bạn bè, quê hương và các trải nghiệm sống gắn liền với âm nhạc, văn học, môi trường học đường. Hai phần sau tập trung vào các phân tích về chính sách kinh tế, giáo dục đại học, văn hóa chính trị và vai trò của nhà nước trong quản trị phát triển.

Dù được thể hiện qua nhiều thể loại – từ tùy bút đến bài viết mang tính học thuật – giọng văn của tác giả thống nhất ở sự điềm đạm, tiết chế và giàu tính phản biện. Một mặt, cuốn sách là bản ghi chép có chiều sâu về hành trình học thuật và trí thức của một cá nhân. Mặt khác, tác phẩm thể hiện sự quan sát và suy tư về những vấn đề lớn của quốc gia từ góc nhìn của người từng tham gia tổ tư vấn kinh tế cho nhiều đời Thủ tướng, đồng thời là giáo sư giảng dạy lâu năm tại Đại học Waseda (Tokyo, Nhật Bản).

Trong phần “hồi ức”, tác giả kể lại những ngày tháng tuổi thơ tại một vùng quê nghèo ở Quảng Nam, nơi sách vở khan hiếm, học hành là một điều xa xỉ. Tình thương và sự hy sinh của ông nội đã trở thành động lực cho ông theo đuổi học vấn. Một trong những bước ngoặt đáng nhớ là việc ông trúng tuyển học bổng chính phủ Nhật Bản và du học tại Tokyo vào năm 1968. Trong nhiều bài viết, ông nhấn mạnh vai trò của giáo dục và tinh thần học tập như một yếu tố then chốt giúp Việt Nam vươn lên, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và các cuộc cách mạng công nghiệp mới.

Các phần tiếp theo trong sách tập trung vào các phân tích chính sách với các chủ đề đa dạng như cải cách kinh tế, đổi mới giáo dục đại học, mô hình nhà nước kiến tạo phát triển và vai trò của văn hóa trong công cuộc hiện đại hóa. Những bài viết này được trình bày bằng ngôn ngữ phổ thông, dễ tiếp cận nhưng vẫn giữ được chiều sâu học thuật, đặc biệt nhấn mạnh tính thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế. Tác giả không né tránh các vấn đề phức tạp như cải cách thể chế, đạo đức công vụ hay cách thức xây dựng một nhà nước hiện đại, mà thay vào đó trình bày rõ ràng các vấn đề cốt lõi, đưa ra gợi mở giải pháp từ cả góc nhìn trong nước và quốc tế.

Buổi trò chuyện nhân dịp ra mắt sách là cơ hội để người tham dự không chỉ tìm hiểu thêm về nội dung cuốn sách mà còn được nghe trực tiếp chia sẻ của tác giả – người đã có hơn 50 năm nghiên cứu, giảng dạy và cố vấn chính sách trong lĩnh vực kinh tế phát triển. Đồng hành tại sự kiện, bà Phạm Chi Lan đánh giá cao vai trò của Giáo sư Trần Văn Thọ trong việc gợi mở các hướng đi chiến lược cho Việt Nam. Bà cho rằng ông là hình mẫu của một nhà trí thức độc lập, có lập trường rõ ràng và luôn giữ trách nhiệm công dân trong mọi hoạt động chuyên môn.

“Hồi ức đến tương lai” nằm trong Tủ sách Nhân vật do Omega+ phát hành. Trong phần lời giới thiệu, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Xanh nhận định đây là một tác phẩm “đầy cảm xúc và nhận thức sâu xa”, thể hiện sự hòa quyện giữa tinh thần học thuật của nền giáo dục Nhật Bản và truyền thống văn hóa Việt Nam. Ông viết rằng, Giáo sư Trần Văn Thọ “là con người của cảm xúc, của rung động trước vẻ đẹp của thơ ca, của quê hương, nhưng cũng là người mang hoài bão xây dựng, hun đúc nhịp đập khoa học của thời đại”.

Tác phẩm không chỉ dành cho người làm nghiên cứu hay hoạch định chính sách mà còn hướng tới độc giả phổ thông, đặc biệt là giới trẻ – những người đang tìm kiếm một tầm nhìn lâu dài cho đất nước. Sự kiện “Trò chuyện với Giáo sư Trần Văn Thọ” vì thế không chỉ là hoạt động giới thiệu sách mà còn là diễn đàn mở để khơi gợi các cuộc thảo luận đa chiều, thúc đẩy tinh thần học hỏi và đề cao giá trị của tri thức trong sự phát triển bền vững của Việt Nam.