Bộ Công Thương phê duyệt đề án phát triển hoạt động bảo vệ người tiêu dùng
(PNTĐ) -Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên vừa ban hành Quyết định số 2724/QĐ-BCT phê duyệt “Đề án Phát triển hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng giai đoạn 2026 - 2030”; nhằm triển khai cụ thể Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 và Nghị định 55/2024/NĐ-CP của Chính phủ, đánh dấu giai đoạn mới trong công tác bảo vệ người tiêu dùng ở Việt Nam.
Theo Đề án, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng không chỉ là một nhiệm vụ pháp lý, mà là một trụ cột quan trọng trong xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa theo hướng minh bạch, công bằng và phát triển bền vững. Người tiêu dùng được xác định là trung tâm của mọi chính sách, vừa là đối tượng thụ hưởng, vừa là động lực thúc đẩy tiến trình phát triển.
Các hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng sẽ được triển khai đồng bộ, thống nhất từ trung ương đến địa phương, bảo đảm rõ trách nhiệm, quyền hạn của từng cấp, ngành. Trong bối cảnh phân cấp mạnh mẽ, công tác phối hợp liên thông, chia sẻ dữ liệu và giám sát hiệu quả sẽ là yêu cầu then chốt để hoạt động bảo vệ người tiêu dùng đạt hiệu quả thực chất.
Đề án cũng nêu rõ yêu cầu thích ứng với xu thế phát triển mới của thời đại, đặc biệt là chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Việc ứng dụng khoa học, công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), nền tảng số và các công cụ công nghệ mới sẽ được thúc đẩy trong quản lý Nhà nước và hỗ trợ người tiêu dùng. Các chính sách bảo vệ người tiêu dùng đồng thời gắn với tiêu dùng bền vững, thân thiện môi trường, góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái và thực hiện cam kết ứng phó biến đổi khí hậu.
Mục tiêu tổng quát của Đề án là hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ người tiêu dùng, xác định rõ đối tượng trọng điểm và giải pháp phù hợp; nâng cao nhận thức xã hội và huy động sự tham gia của các chủ thể trong nền kinh tế. Bên cạnh đó, Đề án chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, thiết kế công cụ và giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin để người tiêu dùng có thể tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
Ở cấp độ cụ thể, Đề án đặt ra nhiều mục tiêu: xây dựng và duy trì một hệ thống công nghệ thông tin thống nhất phục vụ công tác bảo vệ người tiêu dùng; bảo đảm 100% cơ quan nhà nước và Hội Bảo vệ người tiêu dùng tại địa phương được kết nối, chia sẻ thông tin; 100% tỉnh, thành phố trên cả nước vận hành đồng bộ với Tổng đài 1800.6838 và cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo vệ người tiêu dùng. Mỗi năm sẽ có ít nhất một sự kiện, cuộc thi hoặc hoạt động thúc đẩy tiêu dùng xanh, tiêu dùng số hướng tới người dân, đặc biệt nhóm dễ bị tổn thương.
Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cũng được đặt ở vị trí trọng tâm. Theo Đề án, hằng năm sẽ ban hành ít nhất 5 tài liệu, ấn phẩm về bảo vệ người tiêu dùng; 100% Sở Công Thương, các Hội Bảo vệ người tiêu dùng tham gia đào tạo, phổ biến kiến thức pháp luật; tổ chức tối thiểu 1 cuộc thi với hơn 1 triệu lượt người tham dự; phát động Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam, các sự kiện cộng đồng, chuyên mục báo chí và hoạt động truyền thông trực tuyến trên nền tảng xã hội.
Để hiện thực hóa các mục tiêu đã đề ra, Đề án xác định 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm: hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu quả trong chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, tăng cường tuyên truyền, giáo dục, bảo đảm thực thi pháp luật và mở rộng hợp tác quốc tế.
Trước hết là nhóm nhiệm vụ về hoàn thiện thể chế, chính sách, khuôn khổ pháp lý. Bộ Công Thương sẽ chỉ đạo rà soát, nghiên cứu các quy định pháp luật trong nước và quốc tế, kiểm soát hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung, quản lý hoạt động kinh doanh đa cấp. Song song, các công cụ, tài liệu hướng dẫn, mẫu hợp đồng minh bạch và hoạt động lấy ý kiến, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn sẽ được triển khai để củng cố tính đồng bộ và khả thi của hệ thống pháp lý.
Ở nhóm nhiệm vụ thứ hai, nâng cao hiệu quả trong bối cảnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh: Đề án đặt trọng tâm vào việc xây dựng, nâng cấp cơ sở hạ tầng thông tin và ứng dụng AI trong công tác hỗ trợ người tiêu dùng. Hệ thống tổng đài tự động (IVR), chatbot hỗ trợ trực tuyến, nền tảng dữ liệu lớn và trang thông tin điện tử hiện đại sẽ là công cụ quan trọng giúp người tiêu dùng tiếp cận thông tin nhanh, chính xác và minh bạch hơn.
Đề án cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến chính sách và pháp luật. Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam 15/3 sẽ trở thành điểm nhấn truyền thông thường niên, cùng các chương trình tuyên truyền tại khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Việc mở rộng hợp tác với tổ chức xã hội, các cơ sở giáo dục và đơn vị truyền thông sẽ giúp lan tỏa thông điệp tiêu dùng an toàn, trách nhiệm và bền vững đến mọi tầng lớp.
Các cơ quan quản lý Nhà nước ở trung ương và địa phương sẽ được tập huấn nghiệp vụ, phối hợp kiểm tra hoạt động kinh doanh, hợp đồng theo mẫu và điều kiện giao dịch chung, đặc biệt trong thương mại điện tử và kinh doanh đa cấp. Đồng thời, Đề án cũng thúc đẩy hoạt động trao quyền cho người tiêu dùng thông qua đào tạo, cung cấp công cụ, tài liệu hướng dẫn tự bảo vệ quyền lợi.
Trong tổ chức thực hiện, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia được giao làm cơ quan chủ trì, điều phối toàn bộ Đề án, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công Thương như: Vụ Pháp chế; Vụ Kế hoạch, Tài chính; Cục Quản lý thị trường; Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số; Cục Xúc tiến thương mại; Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công. Các Sở Công Thương địa phương chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch cụ thể, đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương. Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam và các tổ chức xã hội cũng được khuyến khích tham gia sâu hơn vào quá trình tư vấn, phản biện và thực hiện các hoạt động của Đề án.
