Góp ý dự thảo Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi):
Bổ sung quy định về biện pháp giám sát điện tử với người sau cai nghiện
(PNTĐ) - Chiều 11/11, các đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), cho rằng, đây là một đạo luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không chỉ từ góc độ an ninh, trật tự, mà còn tác động trực tiếp đến công tác quản lý xã hội, chất lượng nguồn nhân lực, đời sống văn hóa - tinh thần của người dân.
Bổ sung quy định quản lý tại cơ sở cai nghiện bắt buộc trong thời gian đang chờ lập hồ sơ
Góp ý vào Dự thảo Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), đại biểu Lê Đại Thành cho biết, thực tiễn cho thấy lực lượng Công an cấp xã gặp khó khăn trong quản lý người cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng; người điều trị nghiện bằng thuốc thay thế và người quản lý sau cai nghiện thường thay đổi nơi cư trú, dẫn đến việc họ tiếp tục sử dụng ma túy trái phép hoặc vi phạm pháp luật.
Đại biểu đề nghị bổ sung quy định về biện pháp giám sát điện tử với các đối tượng này và giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung.
Về công tác xác định tình trạng nghiện và thi hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người không có nơi cư trú ổn định gặp nhiều khó khăn, nhiều trường hợp bỏ trốn. Theo thống kê từ 01/3/2025 đến 31/10/2025, trên toàn quốc có 489 trường hợp bỏ trốn trong thời gian chờ lập hồ sơ.
Do đó, đại biểu đề xuất bổ sung quy định quản lý tại cơ sở cai nghiện bắt buộc trong thời gian đang chờ lập hồ sơ, do Trưởng Công an cấp xã quyết định và thời gian này được trừ vào thời gian cai nghiện bắt buộc. Bộ Công an được giao chủ trì phối hợp với Tòa án, Viện kiểm sát và các cơ quan liên quan hướng dẫn cụ thể.
Theo Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện hành, người đang cai nghiện bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bị tuyên án phạt tù được miễn chấp hành thời gian còn lại của quyết định cai nghiện. Thực tế cho thấy, một số đối tượng cố tình phạm tội để được miễn phần thời gian cai nghiện; từ 01/3/2025 đến 31/10/2025, có 276 trường hợp phạm tội trong thời gian đang cai nghiện bắt buộc.
Đại biểu Lê Nhật Thành đề xuất bổ sung quy định sau khi chấp hành án phạt tù, người nghiện vẫn phải tiếp tục cai nghiện nếu thời gian thi hành án ngắn hơn thời gian cai nghiện còn lại; đồng thời bổ sung quy định về đình chỉ hoặc hủy bỏ quyết định trong các trường hợp cụ thể.
Theo đại biểu, Luật hiện hành chưa có quy định về lao động trị liệu tại cơ sở cai nghiện. Thực tiễn từ 01/3/2025 đến 31/10/2025, có 34.357 học viên tham gia lao động trị liệu, thu hơn 43 tỷ đồng. Đại biểu đề xuất bổ sung quy định về sử dụng kết quả lao động trị liệu, bảo đảm quyền lợi người cai nghiện, giao Chính phủ quy định chi tiết.
Việc quản lý người cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, điều trị nghiện bằng thuốc thay thế còn nhiều khó khăn do chưa có cơ chế xử lý phù hợp với vi phạm chưa đến mức truy cứu hình sự.
Đại biểu Lê Nhật Thành đề xuất bổ sung quy định về nghĩa vụ tuân thủ quy trình cai nghiện, vi phạm sẽ có cơ chế xử lý bằng hình thức đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (từ 18 tuổi) hoặc trường giáo dưỡng (12–18 tuổi).
Cần quỹ riêng hỗ trợ người sau cai nghiện tái hòa nhập
Đại biểu Bùi Hoài Sơn cho rằng việc hoàn thiện chính sách pháp luật về phòng, chống ma túy không chỉ nhằm giảm tội phạm, giảm tệ nạn, mà còn là đầu tư cho tương lai, cho sức mạnh mềm của con người Việt Nam - một nhiệm vụ gắn chặt với văn hóa, giáo dục, gia đình và cộng đồng.
Về quan điểm tiếp cận đa ngành, lấy con người làm trung tâm, đại biểu Bùi Hoài Sơn cho rằng, Điều 3 của dự thảo luật đã mở rộng chính sách của Nhà nước theo hướng “tăng cường tuyên truyền, giáo dục”, “khuyến khích người nghiện ma túy tự nguyện cai nghiện”, “bảo vệ, hỗ trợ cá nhân, gia đình, tổ chức tham gia phòng chống ma túy”. "Đây là cách tiếp cận rất hiện đại, phù hợp với định hướng “phát triển con người” được xác định trong các dự thảo Văn kiện Đại hội XIV"- đại biểu nhấn mạnh.
Theo đại biểu, luật hóa nhiều quy định đang còn phân tán, từ Điều 22 đến Điều 32, dự thảo đã hệ thống hóa toàn diện các quy định về xét nghiệm, quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, xác định tình trạng nghiện, cai nghiện tự nguyện và bắt buộc. Tôi đánh giá đây là bước tiến quan trọng, nâng cao tính minh bạch, giảm tùy nghi áp dụng, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng để địa phương thực thi.
Về đề cao vai trò gia đình, nhà trường và cộng đồng, tại các Điều 6, 8 và 25 quy định rõ trách nhiệm của gia đình, cơ sở giáo dục và cộng đồng. Từ góc độ văn hóa, đây là nội dung rất quan trọng. Gia đình, nhà trường, cộng đồng là ba môi trường nền tảng giúp phòng ngừa từ gốc.
Theo đại biểu Bùi Hoài Sơn, cần bổ sung quy định chi tiết về điều kiện chuyên môn, chuẩn đạo đức, quy chuẩn dịch vụ của tổ chức tư nhân. Cần cơ chế kiểm định, đánh giá độc lập định kỳ, tránh thương mại hóa cai nghiện.
Về vai trò truyền thông – văn hóa (Điều 9, Điều 10), đại biểu cho rằng, ma túy hiện nay gắn rất nhiều với văn hóa tiêu dùng, văn hóa đám đông, mạng xã hội, văn hóa âm nhạc – lễ hội – giải trí. Do đó, theo đại biểu nên bổ sung trách nhiệm của nền tảng số, doanh nghiệp công nghệ, mạng xã hội trong phòng chống ma túy.
Về tăng cường truyền thông nghệ thuật, phim ảnh, âm nhạc để tạo hình tượng tích cực cho thanh niên. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa Bộ VHTTDL – Bộ Công an – Bộ GDĐT trong truyền thông về ma túy. Đại biểu nhấn mạnh: Đây là những điểm Báo cáo thẩm tra của UBVHXH cũng đề cập rất rõ, đặc biệt nhấn mạnh “tăng cường truyền thông thay đổi hành vi dựa trên khoa học hành vi”.
Về bảo đảm quyền con người trong xác định tình trạng nghiện, Điều 30 quy định tương đối đầy đủ, đại biểu đề nghị: Làm rõ quy trình khi người nghiện không đồng ý với kết luận y tế – cần cơ chế phúc tra. Bổ sung yêu cầu ghi hình, lập biên bản trong toàn bộ quá trình để bảo đảm quyền con người.
Về cơ chế tài chính (Điều 4), nguồn chi cho công tác phòng chống ma túy rất lớn nhưng phân bổ hiện nay chưa đều. Đại biểu đề nghị bổ sung quy định ưu tiên cho địa bàn trường học, khu công nghiệp, khu đô thị – nơi phát sinh người sử dụng mới. Cần quỹ riêng hỗ trợ người sau cai tái hòa nhập, vì đây là giai đoạn nguy cơ tái nghiện cao nhất.
