Chưa có quy định riêng để bảo vệ trẻ em và trẻ vị thành niên khi tham gia các livestream bán hàng

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh) cho biết, dư thảo luận tư, lo lắng là việc làm người phát trực tiếp bán hàng qua phiên phát trực tiếp (đặc biệt là người nổi tiếng) với doanh thu lớn nhưng quảng cáo sai sự thật, bán hàng giả/hàng tốn chất lượng, hoặc né trách nhiệm sau khi người tiêu dùng phản ánh.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh) thảo luận.

Dự thảo Luật nêu, các điều khoản, khoản từ Điều 20 đến Điều 22 được xác định tương đối đầy đủ trách nhiệm của 3 chủ thể chính trong hoạt động bán hàng trực tiếp bao gồm: người bán, người phát trực tiếp và nền tảng. Tuy nhiên, khi đối chiếu với một số vấn đề trong thực tế gần đây, chẳng hạn như các công việc nổi tiếng đang phát trực tiếp bán hàng mật chất lượng, "thổi phồng" công dụng thực phẩm chức năng, hoặc trường hợp sử dụng kỹ thuật “seeding Virtual” để thao túng niềm tin người mua - thì vẫn còn một khoảng trống cần được làm rõ để tăng tính khả thi.

Đó là nghĩa vụ “không cung cấp thông tin gian dối” của người phát trực tiếp (khoản 3 Điều 22) mang tính nguyên tắc, nhưng dự thảo luật chưa làm rõ cơ chế kiểm soát trước khi phát sóng đối với các mặt hàng có nguy cơ tác động đến sức khỏe cộng đồng.

Quy định lưu trữ dữ liệu phát trực tiếp tối thiểu 01 năm (khoản 5 Điều 20) có thể không đủ bảo đảm khi xảy ra tranh chấp chấp nhận hoặc xử lý vi phạm kéo dài. Ngoài ra, dự thảo chưa xác định được quyền tiếp theo ghi bản phát trực tiếp của người tiêu dùng khi có chấp nhận tranh chấp; chưa xác định rõ trách nhiệm cung cấp bản ghi theo yêu cầu của cơ quan quản lý.

Trường hợp người đưa ra thông tin phát trực tiếp quá nội dung quảng cáo đã được xác nhận thì vẫn chưa có cơ chế xử lý riêng, nhất là trách nhiệm liên đới với người bán.

Nền tảng hiện chỉ bị cưỡng bức về nghĩa vụ gỡ bỏ nội dung vi phạm, chưa có quy định liên quan đến kiểm soát thuật toán đề xuất/ưu tiên hiển thị buổi phát trực tiếp - trong khi đây là một yếu tố được cho là góp phần tạo hiệu ứng kéo kéo mua hàng theo “đá đông ảo”.

Đại biểu đề xuất cân nhắc bổ sung cơ chế kiểm soát trước khi phát trực tiếp đối với các phiên bản quảng cáo công nghệ phát trực tiếp đặc biệt (đối với sản phẩm ảnh hưởng sức khỏe như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm), theo hướng người bán hoặc người phát trực tiếp phải cung cấp hồ sơ sản phẩm cho nền thương mại điện tử để điều khiển điều kiện.

Đồng thời làm rõ trách nhiệm liên đới của người phát trực tiếp trong trường hợp đưa thông tin vượt quá hoặc sai lệch so với hồ sơ hàng hóa do người bán cung cấp; kèm theo giải pháp xử lý bổ sung như cấm phát trực tiếp trong thời gian nhất định.

 Mở rộng thời hạn lưu trữ dữ liệu phát trực tiếp lên 02 năm và quy định nghĩa vụ cung cấp bản ghi, bình luận, bằng chứng chỉ chốt đơn cho người tiêu dùng hoặc cơ quan có thẩm quyền khi có tranh chấp hoặc yêu cầu điều tra.

Bổ sung nền tảng dịch vụ công khai tiêu chí trình chiếu buổi phát trực tiếp, kiểm soát bình luận "seeding Virtual" và có cơ chế cảnh báo khi phát hiện lượng tương tác bất ngờ.

Theo đại biểu cũng có thể xem xét phân loại “người phát trực tiếp có ảnh hưởng lớn” hoặc “phiên bản phát trực tiếp có doanh thu lớn” để áp dụng cơ chế kiểm soát Kiểm soát chặt hơn, tương tự cách nhiều quốc gia đã và đang thực hiện.

Không yêu cầu lưu trữ tràn lan, cào bằng

Góp ý về “Trách nhiệm của chủ nền tảng thương mại điện tử trong hoạt động phát trực tiếp bán hàng”, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng) đề nghị cân nhắc quy định tại phút 6, Điều 21 dự thảo luật khi " yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử phải lưu trữ toàn bộ dữ liệu hình ảnh, âm thanh hoạt động phát trực tiếp bán hàng trong thời gian ít nhất 01 năm kể từ thời điểm bắt đầu truyền phát".

Theo đại biểu, các video phát trực tiếp thường có dung lượng rất lớn, thực tế có những phiên bán hàng trực tiếp có thời gian lên tới vài giờ. Và trong bối cảnh hiện nay, mỗi ngày trên nền tảng thương mại điện tử đều diễn ra rất nhiều phiên phát trực tiếp. Do đó, công việc yêu cầu lưu trữ hình ảnh, âm thanh của tất cả các phiên bản phát trực tiếp trong thời gian ít nhất là 01 năm sẽ mang lại chi phí rất lớn cho doanh nghiệp kinh doanh nền tảng thương mại điện tử.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga thảo luận.

Yêu cầu này vượt quá khả năng của nhiều doanh nghiệp trong nước, tốt nhất là doanh nghiệp nhỏ, các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin, tạo nên các góc cạnh trạnh giữa các nền tảng thương mại điện tử của Việt Nam với các nền tảng thương mại điện tử quốc tế xuyên biên giới có nguồn vượt trội. Việc lưu trữ video cũng sẽ đưa ra vấn đề về bảo mật dữ liệu cá nhân, có nguy cơ rò rỉ thông tin.

Vì vậy, đại biểu đề nghị quy định cho phép lưu trữ lựa chọn lọc theo loại hàng hóa bán tại các buổi phát trực tiếp, có khả năng gây nguy hiểm cho phiên kiệt sức của người mua sau phiên phát trực tiếp; không áp dụng yêu cầu lưu trữ dòng lan và cào bằng đối với tất cả các phiên bản phát trực tiếp, các loại hàng hóa. Đ

cũng biểu hiện rằng, bạn có thể cho phép quản lý nền tảng thương mại điện tử sử dụng bản ghi tóm tắt để lưu trữ thay vì lưu giữ toàn bộ bộ video và bổ sung quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong quá trình lưu trữ.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng), trong dự thảo luật chưa có quy định riêng để bảo vệ trẻ em và trẻ vị thành niên khi tham gia bán hàng trực tiếp. 

Vì vậy, để bảo vệ nhóm đối tượng này trước những buổi phát sóng trực tiếp có nội dung không phù hợp, giới thiệu các sản phẩm không đúng tuổi, thậm chí độc hại đối với trẻ em, đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định nền tảng thương mại điện tử phải kiểm soát, phân loại nội dung phát trực tiếp theo độ tuổi, thị cảnh cảnh báo khi nội dung có yếu tố nhạy cảm, nguy hiểm hoặc không phù hợp với trẻ em; Yêu cầu người phát trực tiếp và người bán đơn vị lựa chọn chế độ phân loại độ tuổi có thể tiếp cận các buổi bán phát trực tiếp với các sản phẩm không phù hợp với từng độ tuổi.

“Khi phát hiện các buổi phát trực tiếp có nội dung không phù hợp với văn hóa, luật pháp, gây nguy hại cho trẻ em, cần có cơ chế báo cáo, phân phối hợp lý giữa nền tảng và cơ quan quản lý để gỡ bỏ nhanh chóng đối với nội dung phát trực tiếp đó”, đại biểu đề xuất.

Về trách nhiệm của các bên khi hoạt động bán hàng, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng cần xác định rõ vai trò, trách nhiệm của từng chủ thể, trong đó: Người bán cam kết trách nhiệm chính về chất lượng, nguồn gốc hàng hóa; Người phát trực tiếp cam chịu trong phạm vi nội dung mà họ trình bày hoặc khẳng định, quảng cáo; Tổ chức cung cấp dịch vụ tiếp theo thị liên kết chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi dịch vụ kỹ thuật; Người tiếp tục chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi họ kiểm soát được.

Không áp dụng nghĩa vụ vượt quá khả năng hoặc tính chất công việc và nền tảng thương mại điện tử đảm bảo trách nhiệm khi không thực hiện biện pháp kỹ thuật theo quy định, không phải là cơ quan tiền kiểm tra nội dung, không phải là nền tảng nền tảng thương mại điện tử thành “cơ sở thẩm định quảng cáo”. Cần bổ sung quy định cụ thể cơ chế thực hiện các yêu cầu về trách nhiệm, nghĩa vụ của chủ thể trong hoạt động phát trực tiếp.