Nâng cao quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục gắn với bảo đảm chất lượng, hiệu lực, hiệu quả
(PNTĐ) - Sáng 22/10, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về 3 dự án: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, 3 dự án luật trên có mối quan hệ chặt chẽ, được xây dựng đồng bộ nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương, định hướng lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 71-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, cùng các nghị quyết trụ cột về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, hợp tác quốc tế, phát triển kinh tế tư nhân, và đổi mới công tác xây dựng - thi hành pháp luật.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh: Đây là bước đi cần thiết để tháo gỡ “điểm nghẽn” trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo; nâng cao quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục gắn với bảo đảm chất lượng, hiệu lực, hiệu quả, đồng thời đáp ứng yêu cầu mới về phân quyền, phân cấp, cải cách thủ tục hành chính, tinh gọn tổ chức bộ máy và thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Các dự án luật đã được Ủy ban Văn hóa và Xã hội thẩm tra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào tháng 8/2025, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến đại biểu tại Hội nghị chuyên trách và ý kiến thẩm tra của các cơ quan của Quốc hội, hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 9/2025.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, từ khi được bổ sung vào Chương trình đến khi trình Quốc hội chỉ trong 5 tháng, quá trình xây dựng được thực hiện rất khẩn trương, nghiêm túc, bảo đảm đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Hoàn thiện các quy định về học bổng cho người học, bổ sung quỹ học bổng quốc gia
Các nội dung cơ bản của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, tập trung vào 4 nhóm vấn đề:
Thứ nhất, thể chế hóa một số nội dung quan trọng của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 71 như quy định giáo dục trung học cơ sở là giáo dục bắt buộc, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 tuổi đến 5 tuổi; bổ sung quy định có tính nguyên tắc về chính sách của Nhà nước trong khoa học công nghệ và chuyển đổi số, đặc biệt là ứng dụng trí tuệ nhân tạo có kiểm soát, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục và đào tạo; quy định một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc; không tổ chức hội đồng trường trong cơ sở giáo dục công lập; hoàn thiện các quy định về học bổng cho người học, bổ sung quỹ học bổng quốc gia; đổi mới mô hình trường năng khiếu, bổ sung loại hình trường phổ thông nội trú; nhà giáo đồng cơ hữu giữa đơn vị sự nghiệp công lập với cơ sở giáo dục đại học; quy định cụ thể cơ cấu chi ngân sách cho đầu tư và giáo dục đại học...
Thứ hai, tháo gỡ những vướng mắc trong thực tiễn, bảo đảm quản lý nhà nước và sự thống nhất của hệ thống pháp luật: bổ sung cấp trung học nghề cùng cấp học với trung học phổ thông vào hệ thống giáo dục quốc dân; làm rõ hướng phân luồng sau trung học cơ sở phù hợp với năng lực, sở trường và năng khiếu của người học, đồng thời tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn trong thực tiễn đào tạo các ngành, nghề đặc thù thuộc lĩnh vực nghệ thuật; quy định văn bằng, chứng chỉ có thể được cấp dưới dạng giấy, điện tử hoặc số; tách tài liệu giáo dục địa phương khỏi sách giáo khoa và giao thẩm quyền biên soạn, thẩm định, phê duyệt cho địa phương; bổ sung dịch vụ hỗ trợ giáo dục dịch vụ không trùng với các hoạt động được ngân sách nhà nước hoặc nguồn thu học phí đảm bảo; định danh nhân sự hỗ trợ giáo dục; không quy định bắt buộc kiểm định chất lượng đối với giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên; hoàn thiện quy định về nhà đầu tư để bảo đảm tính ổn định cho người học và hoạt động của cơ sở giáo dục, đồng thời thống nhất với quy định của Luật đầu tư….
Thứ ba, thể hiện rõ tinh thần phân quyền, phân cấp trong quản lý giáo dục, tăng quyền chủ động và tự chủ cho Bộ Giáo dục và Đào tạo, chính quyền địa phương và cơ sở giáo dục, vừa đáp ứng yêu cầu phát triển hiện đại, hiệu lực, hiệu quả, vừa phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về đẩy mạnh phân quyền, phân cấp.
Thứ tư, Dự thảo tác động đến khoảng 69 trên tổng số 126 thủ tục hành chính (TTHC) hiện hành (chiếm 54,76%), theo hướng không quy định trực tiếp TTHC tại Luật mà chuyển xuống quy định tại Nghị định của Chính phủ, đồng thời cắt giảm, số hóa và phân cấp mạnh cho địa phương cũng như cơ sở giáo dục, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và tạo thuận lợi cho người học, nhà trường.
Cụ thể như: Bỏ thủ tục cấp bằng tốt nghiệp THCS, giao hiệu trưởng nhà trường, người đứng đầu cơ sở thực hiện chương trình giáo dục trung học cơ sở xác nhận học bạ việc hoàn thành chương trình trung học cơ sở; việc quy định văn bằng, chứng chỉ có thể cấp dưới dạng giấy, điện tử, số tạo cơ sở pháp lý cho việc số hóa, tích hợp và chia sẻ dữ liệu văn bằng, chứng chỉ; chỉ quy định nguyên tắc chung về việc thành lập, cho phép thành lập, cho phép hoạt động, đình chỉ hoạt động, sáp nhập, chia, tách, giải thể và giao thẩm quyền cho Chính phủ quy định các điều kiện chi tiết, cụ thể; đồng thời, sửa đổi thẩm quyền thành lập, cho phép thành lập theo hướng phân cấp mạnh cho địa phương...
Quốc hội sẽ dành cả buổi chiều 22/10 để thảo luận về 3 dự án nói trên (bao gồm: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).
