Việt Nam đạt nhiều tiến bộ vượt bậc trong nâng cao tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ em

Báo cáo từ WHO và UNICEF (WUENIC) cho thấy, năm 2024, Việt Nam đã nâng tỷ lệ tiêm mũi đầu tiên của vaccine bạch hầu, uốn ván và ho gà lên tới 99%, tăng vượt bậc so với mức 80% của năm 2023. Đây là một bước đột phá quan trọng, không chỉ giúp phục hồi tỷ lệ tiêm chủng sau đại dịch COVID-19 mà còn đưa Việt Nam vượt qua mức bao phủ vaccine của năm 2019 – thời điểm trước khi đại dịch bùng phát.

Đặc biệt, số trẻ em không được tiêm bất kỳ liều vaccine nào – còn gọi là nhóm trẻ "0 liều" – đã giảm mạnh từ 274.000 trẻ năm 2023 xuống còn 13.000 trẻ vào năm 2024, tương đương mức giảm hơn 95%. Kết quả này là minh chứng rõ nét cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của Chính phủ, ngành y tế và cộng đồng trong việc tiếp cận, bao phủ vaccine rộng khắp trên toàn quốc.

Nhờ sự chỉ đạo mạnh mẽ từ cấp trung ương, sự cung ứng vaccine kịp thời, cùng với sự vào cuộc của đội ngũ y tế cơ sở, phụ huynh và các tổ chức cộng đồng, Việt Nam đã đạt tỷ lệ bao phủ vaccine cao hơn mức trung bình toàn cầu. Theo đánh giá của Tiến sĩ Jennifer Horton – Phó Đại diện WHO tại Việt Nam – những thành quả này phản ánh rõ ràng sự chủ động và kiên trì của ngành y tế trong việc thúc đẩy tiêm chủng trở lại sau giai đoạn gián đoạn kéo dài do dịch bệnh và sự thiếu hụt vaccine.

Đáng chú ý, trong bối cảnh dịch sởi bùng phát tại một số khu vực trong giai đoạn 2024–2025, gần 1,3 triệu trẻ em tại Việt Nam đã được tiêm chủng thông qua chiến dịch tiêm phòng mở rộng. Đây là con số rất đáng ghi nhận, thể hiện sự nỗ lực phi thường của hàng ngàn nhân viên y tế, những người đã miệt mài ngày đêm đưa vaccine đến với từng hộ gia đình, từng thôn bản, đảm bảo trẻ em được tiếp cận và bảo vệ đúng thời điểm.

Bên cạnh đó, Tiến sĩ Nguyễn Huy Du – Quyền Trưởng chương trình Vì sự sống còn, phát triển trẻ em của UNICEF Việt Nam – cũng đánh giá rằng những kết quả đạt được cho thấy Việt Nam đang đi đúng hướng, thể hiện cam kết chính trị mạnh mẽ trong việc chăm sóc sức khỏe trẻ em. Ông khẳng định: “Thành tựu này là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của hệ thống y tế cơ sở khi được đầu tư đúng mức và hoạt động hiệu quả.”

Không dừng lại ở đó, Việt Nam còn ghi nhận những tiến bộ rõ rệt trong việc tiêm đủ liều các loại vaccine quan trọng. Cụ thể, tỷ lệ trẻ em được tiêm đầy đủ ba liều vaccine bạch hầu – uốn ván – ho gà đã tăng mạnh từ 65% năm 2023 lên 97% vào năm 2024. Sự gia tăng này cho thấy không chỉ có thêm nhiều trẻ được tiêm chủng, mà còn phản ánh việc tuân thủ lịch tiêm và quản lý sức khỏe trẻ em được triển khai hiệu quả và nghiêm túc hơn.

Tương tự, tỷ lệ tiêm mũi vaccine sởi đầu tiên cũng tăng mạnh, từ 82% năm 2023 lên 98% năm 2024. Sởi vốn là một trong những bệnh truyền nhiễm có tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ gây dịch cao, do đó sự gia tăng này đóng vai trò quan trọng trong việc phòng chống bùng phát dịch quy mô lớn.

Mặc dù đã đạt được những thành quả tích cực, song Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với một số thách thức không nhỏ. Hiện vẫn còn khoảng 40.000 trẻ chưa được tiêm mũi vaccine thứ ba phòng bạch hầu – uốn ván – ho gà, cùng với khoảng 27.000 trẻ chưa được tiêm mũi vaccine sởi đầu tiên. Các con số này chỉ ra rằng vẫn còn tồn tại những rào cản trong việc tiếp cận dịch vụ tiêm chủng, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa, nơi có điều kiện kinh tế – xã hội còn khó khăn, hoặc chịu ảnh hưởng kéo dài từ đại dịch COVID-19.

Để khắc phục, WHO và UNICEF khuyến nghị Chính phủ Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh đầu tư vào hệ thống y tế cơ sở, đồng thời khuyến khích sự tham gia của khu vực y tế tư nhân trong các chiến dịch tiêm chủng thường xuyên. Việc đào tạo nhân lực y tế, tăng cường truyền thông nhằm chống lại thông tin sai lệch về vaccine cũng là những yếu tố then chốt cần được chú trọng.

Ngoài ra, chính quyền địa phương cần được hỗ trợ nguồn lực và chuyên môn để triển khai các chiến lược tiêm chủng phù hợp, đặc biệt hướng tới các nhóm dân số dễ bị tổn thương nhất. Đảm bảo chuỗi cung ứng vaccine an toàn, liên tục và không gián đoạn, nhất là trong bối cảnh hệ thống y tế đang tái cấu trúc, sẽ là yếu tố quyết định để duy trì thành quả hiện có.

Dữ liệu từ WUENIC (Ước tính của WHO và UNICEF về Tỷ lệ bao phủ tiêm chủng quốc gia) cũng nhấn mạnh vai trò thiết yếu của sự chỉ đạo chính sách từ Trung ương, nguồn tài chính trong nước ổn định và hoạt động lồng ghép tiêm chủng vào chăm sóc sức khỏe ban đầu trong việc hiện thực hóa các mục tiêu của Chương trình Nghị sự Tiêm chủng toàn cầu đến năm 2030 (Immunization Agenda 2030 – IA2030).

Thành công của Việt Nam đã gửi đi một thông điệp rõ ràng: Với cam kết chính trị, sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sự đồng lòng từ cộng đồng, việc bảo vệ mọi trẻ em bằng vaccine là hoàn toàn khả thi – ngay cả trong bối cảnh nhiều thách thức toàn cầu đang hiện hữu.