Vắc xin viêm màng não mô cầu thế hệ mới mở rộng bảo vệ cho người trên 56 tuổi
(PNTĐ) - Viêm màng não mô cầu, một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn não mô cầu gây ra, đang là mối lo ngại toàn cầu với tỷ lệ tử vong cao và di chứng nặng nề. Tin vui cho sức khỏe cộng đồng là một vắc xin thế hệ mới (Sanofi, Pháp) đã chính thức được triển khai tại Việt Nam vào ngày 4/7/2025, đặc biệt mở rộng chỉ định cho người từ 56 tuổi trở lên. Đây là nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhất bên cạnh trẻ nhỏ và vị thành niên.
Bệnh não mô cầu gây nhiều bệnh nguy hiểm như viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết, có thể khiến người bệnh tử vong chỉ sau vài giờ đồng hồ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Thống kê cho thấy, có đến 50% người bệnh mắc não mô cầu sẽ tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Trong số ít bệnh nhân sống sót, 10-20% phải đối mặt với các di chứng nặng nề như mất thính lực, mù lòa, đoạn chi, rối loạn thần kinh, đặc biệt trẻ sơ sinh có tỷ lệ di chứng lên tới 50%. Dữ liệu từ Cơ quan Y tế Công cộng Anh cũng chỉ ra rằng, gần 90% trẻ em và thanh thiếu niên tử vong do bệnh não mô cầu xâm lấn xảy ra trong vòng 24 giờ kể từ khi chẩn đoán.
Tại Việt Nam, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận hàng chục ca mắc, trong đó có 2 ca tử vong do não mô cầu. Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh đã cảnh báo nguy cơ bùng phát dịch não mô cầu tại khu vực phía Nam vào tháng 6/2025.

Bệnh thường khởi phát âm thầm với các triệu chứng như sốt, đau đầu, đau họng… dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý thông thường, dẫn đến điều trị muộn và bỏ qua “giai đoạn vàng”. Thống kê tại Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP Hồ Chí Minh) cho thấy, hầu hết các ca não mô cầu nhập viện sau 19 giờ phát bệnh, nhiều ca dù được cứu sống nhưng phải đoạn chi, khiến bệnh nhân tàn tật suốt đời.
Vi khuẩn não mô cầu thường trú ở vùng hầu họng, lây qua đường hô hấp. Bộ Y tế cho biết, có từ 5-25% người trong cộng đồng là “người lành mang trùng”, không có triệu chứng nhưng vẫn phát tán mầm bệnh, gây khó khăn cho công tác kiểm soát dịch. Tại các môi trường đông người như trường học, ký túc xá, doanh trại quân đội, khu công nghiệp…, nguy cơ bùng phát dịch rất cao.
Trong bối cảnh đó, việc phát triển các giải pháp phòng ngừa hiệu quả trở nên vô cùng cấp thiết. Vắc xin não mô cầu thế hệ mới MenACYW (Sanofi, Pháp), được sản xuất từ nhà máy đặt tại Mỹ, là thành quả sau hơn 50 năm nghiên cứu phát triển các thế hệ vắc xin phòng não mô cầu khuẩn của Sanofi.
Vắc xin này ứng dụng công nghệ cộng hợp đột phá, sử dụng protein cộng hợp từ giải độc tố uốn ván (TT) có cấu trúc liên kết phân tử hiện đại. Điều này giúp kích thích đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ và bền vững, đồng thời giảm tỷ lệ người lành mang trùng, góp phần cắt đứt chuỗi lây truyền trong cộng đồng.
Vắc xin MenACYW giúp phòng ngừa 4 nhóm huyết thanh gây bệnh phổ biến hàng đầu là A, C, Y, W-135, là những nguyên nhân gây ra các bệnh nguy hiểm như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết với hơn 135.000 ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu. Khác với loại vắc xin não mô cầu trước đây giới hạn độ tuổi tiêm đến 55 tuổi, vắc xin MenACYW được chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn không giới hạn độ tuổi, dự kiến sẽ mở rộng cho trẻ từ 6 tuần tuổi trong thời gian tới.
Ông Kuharaj Mahenthiran, Giám đốc Y khoa Vắc xin Sanofi Việt Nam, nhấn mạnh: “Vắc xin não mô cầu thế hệ mới MenACYW đã được phê duyệt tại hơn 70 quốc gia và triển khai tiêm chủng tại gần 40 quốc gia kể từ năm 2021. Với chỉ định độ tuổi rộng và nền tảng nghiên cứu vững chắc, vắc xin này sẽ đóng vai trò then chốt, là bước tiến lớn trong việc bảo vệ người dân Việt Nam khỏi bệnh do não mô cầu”.
Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC, nhận định: “Trước nguy cơ các loại vi rút, vi khuẩn dễ dàng lan rộng trong bối cảnh giao lưu kinh tế, xã hội và du lịch toàn cầu ngày càng gia tăng, việc các nhà sản xuất vắc xin như Sanofi nghiên cứu phát triển các loại vắc xin não mô cầu thế hệ mới với công nghệ đột phá mở rộng phổ bảo vệ, tăng hiệu quả, an toàn hơn và phù hợp với mọi lứa tuổi là thành tựu lớn của công nghệ y tế, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng hiệu quả”.
Theo bác sĩ Chính, các vắc xin não mô cầu không có miễn dịch chéo, do đó người dân nên tiêm phối hợp các loại vắc xin để phòng đầy đủ cả 5 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh. Tùy theo lịch sử tiêm chủng, tình hình dịch tễ, độ tuổi và nhu cầu…, bác sĩ sẽ chỉ định loại vắc xin và lịch tiêm phù hợp để đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu nhất.
Việc triển khai vắc xin não mô cầu thế hệ mới MenACYW cùng các vắc xin não mô cầu nhóm B, BC và ACYW, giúp Việt Nam có thể phòng ngừa toàn diện 5 nhóm huyết thanh phổ biến A, B, C, Y, W-135, hướng tới bảo vệ mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến người cao tuổi. Vắc xin này hiện đã có mặt để người dân có thể tiêm tại gần 230 Trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc.