Đoạn trường khởi kiện của mẹ chồng nàng dâu
PNTĐ-TAND TP Hà Nội vừa mở phiên tòa xét xử phúc thẩm công khai vụ án dân sự về “Tranh chấp tài sản về quyền sử dụng đất và nhà ở” giữa hai người là mẹ chồng – con dâu.
Vừa qua, TAND Thành phố Hà Nội đã mở phiên tòa xét xử phúc thẩm công khai vụ án dân sự về “Tranh chấp tài sản về quyền sử dụng đất và nhà ở” giữa nguyên đơn là bà Vũ Thị Phượng (SN 1937) và bị đơn là chị Trần Thị Thoa (SN 1970). Hai người là mẹ chồng – con dâu. Đây là phiên tòa phúc thẩm thứ 2 sau khi kết quả phiên tòa phúc thẩm đầu tiên diễn ra 6 năm trước bị hủy.
 |
| Minh họa st |
Vợ chồng bà Phượng có tất cả 4 người con nhưng chỉ có một con trai, vì thế chị Thoa là con dâu duy nhất. Năm 1970, hai ông bà khai hoang và xây cất được 4 gian nhà tranh trên diện tích đất hơn 1.000m2, dần dần sửa thành 4 gian nhà gạch, lợp ngói và công trình phụ. Tháng 8/1990, chồng bà Phượng ốm nặng nên vợ chồng chị Thoa đã về chung sống cùng. Đến tháng 9/1990, ông mất không để lại di chúc. Khi ở chung, vợ chồng chị Thoa xây thêm 4 gian công trình phụ, tường bao.
Năm 1994, chồng chị Thoa mất vì tai nạn. Năm 2003, UBND huyện cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đối với diện tích hơn 1.000m2 trên cho bà Phượng. Bà có ý định phân chia đất cho các con và cháu thì chị Thoa xui con trai chửi bới và đuổi bà ra khỏi nhà. Bà Phượng phải đi ở nhờ nhà con gái ruột một thời gian. Được các con gái đứng ra hòa giải với chị Thoa, bà về nhà ở đồng thời khởi kiện mẹ con chị Thoa phải trả lại bà ngôi nhà và mảnh đất hơn 1.000m2.
Tháng 5/2012, TAND cấp huyện mở phiên tòa sơ thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Phượng. Theo đó, Tòa xử bà và mẹ con chị Thoa được hưởng mỗi bên một nửa tài sản. Chị Thoa không chấp nhận kết quả này, cho rằng sự phân chia ấy là thiệt thòi cho 4 mẹ con vì đã có công sức duy trì, quản lý nhà, đất suốt 20 năm mà không được tính. Phiên tòa phúc thẩm tháng 7/2012 do chị Thoa kháng cáo đã chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của chị: chia cho bà Phượng 1/3 giá trị đất và tài sản trên đất, 2/3 còn lại giao cho 4 mẹ con chị Thoa. Lúc này, bà Phượng lại có đơn khiếu nại.
Trên cơ sở nhận định: tòa án cấp phúc thẩm cho rằng đất tranh chấp cấp cho hộ gia đình gồm bà Phượng và 4 mẹ con chị Thoa, những người trong cùng hộ khẩu có quyền lợi ngang nhau. Việc chia cho bà Phượng 1/3 và 4 mẹ con chị Thoa 2/3 tài sản tranh chấp là không đúng, không đảm bảo được quyền lợi của bà Phượng; Quyết định Giám đốc thẩm đã hủy toàn bộ bản án phúc thẩm tháng 7/2012 và xét xử lại vào cuối năm 2017 vừa qua.
Phiên tòa phúc thẩm không có mặt ba người con gái của bà Phượng, chỉ có chị Lâm hàng xóm được bà Phượng nhờ đèo mình lên TAND Thành phố. Chị Lâm cho biết các con gái không đến mặc dù vẫn có trách nhiệm phải đến là vì xấu hổ. “Cả mấy đứa con chị Thoa cũng không muốn liên quan tới việc của bà nội với mẹ. Thằng con cả bị mẹ nó xui đuổi bà ra đường giờ bị các bác ghét cho nên cũng bỏ nhà đi nơi khác làm ăn lâu rồi, còn hai đứa em gái thì sợ mẹ nên không dám can thiệp gì”. Được biết, khi lấy lời khai, các con gái bà Phượng và 3 con của chị Thoa đều không yêu cầu thanh toán hay nhận tài sản gì.
Chị Thoa trình bày trước HĐXX rằng khi về làm dâu, nhà chồng chỉ có 1 căn nhà cấp 4, nền chưa lát và ít cây cối cùng với 1 con trâu. Khi bố chồng ốm nặng, vợ chồng chị về sống cùng ông bà, sửa sang ngôi nhà khang trang hơn. Năm 1994, chồng chị Thoa mất, từ đó mình chị phải nuôi mẹ chồng và 3 đứa con nhỏ. Năm 2010, gia đình chị được đền bù hơn 140 triệu bồi thường đất ruộng. Số tiền này chị để trên bàn thờ chồng, bà Phượng tự ý lấy 100 triệu gửi tiết kiệm nên hai mẹ con nảy sinh mâu thuẫn.
“Bà ấy đi nói với họ hàng là giữ tiền ấy cho cháu đích tôn, sợ tôi tiêu hết. Rồi, bà ấy nghi ngờ tôi lang chạ với người khác, không thủ tiết thờ chồng. Trong khi, tôi có công sức to lớn trong việc lo toan gia đình và làm nên được khối tài sản như hiện nay, bà ấy chỉ kiếm cớ để đuổi tôi đi mà thôi”. Chị không đồng ý yêu cầu đòi nhà, đất của bà Phượng, đề nghị Tòa án hòa giải để bà về ở cùng mẹ con chị như trước đây. Nếu bà Phượng không đồng ý thì chị đề nghị Tòa án chia cho bà ½ diện tích đất phía sau tường nhà và mở ngõ đi riêng ra đằng sau.
Chị Thoa khóc vì “đổ mồ hôi, sôi nước mắt” mà không được đền đáp công sức xứng đáng. Còn bà Phượng rưng rưng xin Tòa “Đừng để tài sản nhà tôi rơi vào tay người phụ nữ không đứng đắn ấy! Nó có làm được đồng nào cho cái nhà này đâu. Có được nhà là nó kéo tình nhân về ở chung đấy!”.
Từ năm 2012 tới nay, bà Phượng vẫn được sống trong ngôi nhà của mình, nhưng như một người cô quạnh, ngoại trừ những lúc các con gái thay phiên tới chăm sóc, quét tước nhà cửa đỡ đần cho mẹ. Chị Thoa và 2 con gái sinh hoạt ở gian nhà khác, xem bà Phượng như người xa lạ.
Cuối cùng, HĐXX quyết định chấp nhận yêu cầu khởi kiện đòi tài sản của bà Phượng, xác định diện tích đất tranh chấp là của vợ chồng bà Phượng, trích công sức của chị Thoa và các con là 1/8 giá trị tổng tài sản. Chị Thoa không đồng ý kết quả này, tức giận bỏ về trước. Trước khi đưa bà Phượng về nhà, chị Lâm – người hàng xóm có kể rằng:
“5 năm trước tôi cũng đi dự phiên xử giữa 2 mẹ con họ tại đây, nhưng không vắng như thế này, mà đông đủ con cháu. 2 đứa con gái của chị Thoa lúc ấy còn đi học cấp 3, dúm dó, cúi gằm mặt không dám ngẩng lên nhìn ai, cả cho đến khi kết thúc phiên tòa...”.
Quỳnh Anh
