Rối loạn nhân cách ranh giới tuổi mới lớn

BS. Lê Công Thiện Trưởng phòng điều trị Tâm thần Nhi, Viện Sức khoẻ tâm thần Quốc gia
Chia sẻ

(PNTĐ) - Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD) là một rối loạn tâm thần ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng điều chỉnh cảm xúc của một người. Sự mất kiểm soát cảm xúc này có thể làm tăng tính bốc đồng, ảnh hưởng đến cách một người cảm nhận về bản thân và tác động tiêu cực đến mối quan hệ của họ với những người khác. Bệnh thường xảy ra ở tuổi mới lớn.

Những đối tượng thường gặp

Bệnh có ảnh hưởng nặng nề đến nhân cách, nhận thức, thái độ với cuộc sống xã hội. Đáng nói, nguy cơ tự sát ở những người rối loạn nhân cách ranh giới cao gấp 40 lần so với dân số chung và 8% -10% đã chết do tự sát.

Phần lớn trường hợp, các triệu chứng BPD giảm dần theo tuổi. Các triệu chứng của một số người biến mất ở độ tuổi 40. Với phương pháp điều trị thích hợp, nhiều người mắc BPD học cách quản lý các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của họ.

Nguyên nhân gây rối loạn nhân cách ranh giới

Theo nghiên cứu, các nguyên nhân gây bệnh thường gặp do: Nguyên nhân di truyền; thay đổi dẫn truyền thần kinh; rối loạn phát triển não bộ; tác nhân môi trường. Trong đó, đáng quan tâm nhất là tác động từ bên ngoài môi trường đến người bệnh.

Các yếu tố môi trường đã được xác định là các điều kiện dễ dẫn đến BPD sớm bao gồm các hành vi ngược đãi trong gia đình, tâm lý của các thành viên trong gia đình và mối quan hệ xung đột giữa cha mẹ và con cái. Những đứa trẻ bị ngược đãi có thể suy ra những đặc điểm tiêu cực của bản thân và những người khác và nghĩ rằng bản thân chúng không thể chấp nhận được và đáng bị ngược đãi.

Rối loạn nhân cách ranh giới tuổi mới lớn - ảnh 1
Ảnh minh họa

Giả định này có thể dẫn đến việc họ coi bản thân là “bất lực, không thể yêu thương hoặc yếu đuối và coi những người khác là nguy hiểm, từ chối hoặc không sẵn sàng”. Vì vậy, trẻ em bị lạm dụng có thể hình thành nhận thức tiêu cực về bản thân, người khác và mối quan hệ với người khác.

Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho thấy mối liên hệ đáng kể giữa lạm dụng tình dục ở trẻ em và khởi phát BPD ở tuổi rất trẻ. Ở thanh thiếu niên mắc BPD, một số tác giả nhận thấy tỷ lệ các sự kiện liên quan đến lạm dụng tình dục cao hơn so với thanh thiếu niên mắc trầm cảm và đối tượng khỏe mạnh.

Các biểu hiện lâm sàng của bệnh

Người mắc rối loạn nhân cách ranh giới thường có các dấu hiệu: Trẻ thực hiện những nỗ lực ”điên cuồng” để tránh bị bỏ rơi; có kiểu quan hệ không ổn định và mãnh liệt; hình ảnh hoặc ý thức về bản thân không ổn định rõ rệt và dai dẳng; thể hiện sự bốc đồng trong ít nhất hai lĩnh vực có khả năng tự gây tổn hại cho bản thân; có hành vi tự sát lặp đi lặp lại hoặc hành vi tự hủy hoại bản thân; biểu hiện bất ổn về cảm xúc mang tính phản ứng rõ rệt; cảm giác trống rỗng triền miên, dễ cảm thấy buồn chán; biểu hiện sự tức giận dữ dội, không thích hợp hoặc khó kiểm soát cơn giận; trong những giai đoạn căng thẳng tột độ, có thể có tình trạng hoang tưởng thoáng qua hoặc các triệu chứng phân ly.

Tuy nhiên, người mắc rối loạn nhân cách ranh giới phải có ít nhất 5/9 tiêu chí với các triệu chứng phải bắt đầu từ giai đoạn đầu của thời kì trưởng thành, nhưng có thể xảy ra trong thời kỳ thanh thiếu niên.

Làm gì để phòng ngừa bệnh

Đặc điểm cơ bản của rối loạn nhân cách ranh giới là không ổn định các mối quan hệ, bốc đồng “sớm nắng chiều mưa”, nay thích làm cái này, mai lại đổi ý.

Nhưng không phải đứa trẻ nào thất thường, bướng bỉnh cũng là rối loạn nhân cách ranh giới, mà trẻ mới lớn thường bướng bỉnh, nên phụ huynh cần bình tĩnh đánh giá hình và tôn trọng con, cũng chưa vội đưa con đi bệnh viện, mà phụ huynh nên gặp bác sĩ trước để tư vấn tâm lý. Vì nhiều trường hợp, chính bố mẹ phải điều trị, vì cách cư xử của bố mẹ là nguyên nhân dẫn đến con bị bệnh.

Ý kiến bạn đọc

Tin cùng chuyên mục

Cha tôi “một bến, hai đò”

Cha tôi “một bến, hai đò”

(PNTĐ) - Có người bảo đàn ông “một bến, hai đò” thì sướng chỉ có đàn bà chịu khổ đau, thua thiệt. Tuy nhiên với tư cách là một người trong cuộc, tôi có thể nói rằng đàn ông “nhiều bến” cũng thua thiệt và đau khổ không kém phụ nữ. Bởi cha tôi đã từng sống cảnh “một bến hai đò” trong nỗi đoạ đày tâm hồn lẫn thể xác cho đến tận ngày rời xa cõi đời.
Tài sản thừa kế

Tài sản thừa kế

(PNTĐ) - Từ sáng thấy mẹ trở mệt, Lan Anh liền nhắn tin lên nhóm gia đình: “Anh chị định đưa bà vào viện vì bà mệt nặng hơn thường ngày. Các em về họp bàn nhé”.
Ký ức về bố

Ký ức về bố

(PNTĐ) - Trong buổi họp phụ huynh đầu năm, cô giáo chủ nhiệm cho các bố mẹ xem bài tập mà cô giáo cho các con làm. Đề bài là hãy kể lại kỷ niệm đáng nhớ của các em với bố mẹ. Qua đây, cô giáo muốn tạo cơ hội để bố mẹ hiểu thêm về con em mình.
Detox lại hôn nhân

Detox lại hôn nhân

(PNTĐ) - Sau nhiều năm tháng chung sống, những vấn đề nhỏ nhặt tích tụ, những kỳ vọng không được đáp ứng và sự bận rộn của cuộc sống có thể khiến tình yêu vợ chồng rơi vào trạng thái "nhiễm độc" mà chúng ta không hề hay biết. Đây chính là lúc chúng ta cần đến một cuộc "Detox hôn nhân" - một quá trình làm sạch, chữa lành và tái tạo để tình yêu đôi lứa được hồi sinh mạnh mẽ hơn.
Khi con dâu cưới vợ cho bố chồng

Khi con dâu cưới vợ cho bố chồng

(PNTĐ) - Lâu nay, ông vẫn thường tự hào về cô con dâu hiểu tâm lý mình, nhất là tâm tư của ông khi sống cảnh góa vợ nhiều năm. Ở tuổi xế chiều, ông còn được con dâu sốt sắng “tìm vợ” để cuộc sống tuổi già vợi bớt nỗi cô đơn.