Rối loạn nhân cách ranh giới tuổi mới lớn

BS. Lê Công Thiện Trưởng phòng điều trị Tâm thần Nhi, Viện Sức khoẻ tâm thần Quốc gia
Chia sẻ

(PNTĐ) - Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD) là một rối loạn tâm thần ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng điều chỉnh cảm xúc của một người. Sự mất kiểm soát cảm xúc này có thể làm tăng tính bốc đồng, ảnh hưởng đến cách một người cảm nhận về bản thân và tác động tiêu cực đến mối quan hệ của họ với những người khác. Bệnh thường xảy ra ở tuổi mới lớn.

Những đối tượng thường gặp

Bệnh có ảnh hưởng nặng nề đến nhân cách, nhận thức, thái độ với cuộc sống xã hội. Đáng nói, nguy cơ tự sát ở những người rối loạn nhân cách ranh giới cao gấp 40 lần so với dân số chung và 8% -10% đã chết do tự sát.

Phần lớn trường hợp, các triệu chứng BPD giảm dần theo tuổi. Các triệu chứng của một số người biến mất ở độ tuổi 40. Với phương pháp điều trị thích hợp, nhiều người mắc BPD học cách quản lý các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của họ.

Nguyên nhân gây rối loạn nhân cách ranh giới

Theo nghiên cứu, các nguyên nhân gây bệnh thường gặp do: Nguyên nhân di truyền; thay đổi dẫn truyền thần kinh; rối loạn phát triển não bộ; tác nhân môi trường. Trong đó, đáng quan tâm nhất là tác động từ bên ngoài môi trường đến người bệnh.

Các yếu tố môi trường đã được xác định là các điều kiện dễ dẫn đến BPD sớm bao gồm các hành vi ngược đãi trong gia đình, tâm lý của các thành viên trong gia đình và mối quan hệ xung đột giữa cha mẹ và con cái. Những đứa trẻ bị ngược đãi có thể suy ra những đặc điểm tiêu cực của bản thân và những người khác và nghĩ rằng bản thân chúng không thể chấp nhận được và đáng bị ngược đãi.

Rối loạn nhân cách ranh giới tuổi mới lớn - ảnh 1
Ảnh minh họa

Giả định này có thể dẫn đến việc họ coi bản thân là “bất lực, không thể yêu thương hoặc yếu đuối và coi những người khác là nguy hiểm, từ chối hoặc không sẵn sàng”. Vì vậy, trẻ em bị lạm dụng có thể hình thành nhận thức tiêu cực về bản thân, người khác và mối quan hệ với người khác.

Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho thấy mối liên hệ đáng kể giữa lạm dụng tình dục ở trẻ em và khởi phát BPD ở tuổi rất trẻ. Ở thanh thiếu niên mắc BPD, một số tác giả nhận thấy tỷ lệ các sự kiện liên quan đến lạm dụng tình dục cao hơn so với thanh thiếu niên mắc trầm cảm và đối tượng khỏe mạnh.

Các biểu hiện lâm sàng của bệnh

Người mắc rối loạn nhân cách ranh giới thường có các dấu hiệu: Trẻ thực hiện những nỗ lực ”điên cuồng” để tránh bị bỏ rơi; có kiểu quan hệ không ổn định và mãnh liệt; hình ảnh hoặc ý thức về bản thân không ổn định rõ rệt và dai dẳng; thể hiện sự bốc đồng trong ít nhất hai lĩnh vực có khả năng tự gây tổn hại cho bản thân; có hành vi tự sát lặp đi lặp lại hoặc hành vi tự hủy hoại bản thân; biểu hiện bất ổn về cảm xúc mang tính phản ứng rõ rệt; cảm giác trống rỗng triền miên, dễ cảm thấy buồn chán; biểu hiện sự tức giận dữ dội, không thích hợp hoặc khó kiểm soát cơn giận; trong những giai đoạn căng thẳng tột độ, có thể có tình trạng hoang tưởng thoáng qua hoặc các triệu chứng phân ly.

Tuy nhiên, người mắc rối loạn nhân cách ranh giới phải có ít nhất 5/9 tiêu chí với các triệu chứng phải bắt đầu từ giai đoạn đầu của thời kì trưởng thành, nhưng có thể xảy ra trong thời kỳ thanh thiếu niên.

Làm gì để phòng ngừa bệnh

Đặc điểm cơ bản của rối loạn nhân cách ranh giới là không ổn định các mối quan hệ, bốc đồng “sớm nắng chiều mưa”, nay thích làm cái này, mai lại đổi ý.

Nhưng không phải đứa trẻ nào thất thường, bướng bỉnh cũng là rối loạn nhân cách ranh giới, mà trẻ mới lớn thường bướng bỉnh, nên phụ huynh cần bình tĩnh đánh giá hình và tôn trọng con, cũng chưa vội đưa con đi bệnh viện, mà phụ huynh nên gặp bác sĩ trước để tư vấn tâm lý. Vì nhiều trường hợp, chính bố mẹ phải điều trị, vì cách cư xử của bố mẹ là nguyên nhân dẫn đến con bị bệnh.

Ý kiến bạn đọc

Tin cùng chuyên mục

Bài 2: Những biến đổi của gia đình trong thời kỳ hiện đại hóa

Bài 2: Những biến đổi của gia đình trong thời kỳ hiện đại hóa

(PNTĐ) - Những năm gần đây, quá trình đô thị hóa, hiện đại hóa và hội nhập ở nước ta diễn ra nhanh chóng. Là một thiết chế xã hội đặc biệt, gia đình vừa mang tính ổn định, bền vững, nhưng cũng mang tính linh hoạt, vận động để thích ứng với sự đổi thay của xã hội. Điển hình như tại Thủ đô Hà Nội, thời gian qua đã ghi nhận nhiều sự thay đổi rõ rệt của các hình thái gia đình.
“Cái kết không có hậu” khi... làm người thứ ba

“Cái kết không có hậu” khi... làm người thứ ba

(PNTĐ) - Những ngày này, chuyện kiều nữ làng hài Nam Thư bị công kích, lập nhóm anti* chỉ trích trên mạng xã hội khi vướng tin đồn “giật chồng” gây xôn xao dư luận. Trong showbiz Việt, nhiều người đã bị “tẩy chay” khi công khai hoặc bị phát hiện làm người thứ ba.
Già cậy... người dưng

Già cậy... người dưng

(PNTĐ) - Nhà có đứa con trai thành đạt, cuộc sống phương trưởng, cứ ngỡ cuộc sống tuổi già của bà được an nhàn hưởng phước. Theo quy luật thì “trẻ cậy cha, già cậy con”, nhưng với bà “già lại phải cậy người dưng”…
Hạnh phúc của người mẹ đơn thân

Hạnh phúc của người mẹ đơn thân

(PNTĐ) - Từng đổ vỡ một lần và bước vào cuộc hôn nhân mới, chị Nguyễn Kiều Hoa (33 tuổi, quận Thanh Xuân, Hà Nội) được cả nhà chồng yêu thương. Khi chị vào phòng mổ sinh em bé, nội ngoại ở ngoài háo hức chờ mong và vỡ òa hạnh phúc chào đón “mẹ tròn con vuông”.
Bài 1: Đi đâu cũng không quên nền tảng gia đình

Bài 1: Đi đâu cũng không quên nền tảng gia đình

(PNTĐ) - Với vị thế là trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ, kinh tế của cả nước, các giá trị văn hóa của Hà Nội, trong đó có giá trị gia đình đã trở thành nguồn nội lực quan trọng để Hà Nội trở thành Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại. Song, trong “cơn lốc” kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, gia đình Thủ đô đang đứng trước vô vàn thách thức. Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tăng cường gìn giữ, phát huy các giá trị tốt đẹp của gia đình Thủ đô trong thời kỳ hội nhập. Đây cũng chính là lời giải cho loạt bài “Phát huy giá trị gia đình Thủ đô: Từ truyền thống tới hiện đại”.