Ồn ào đòi sao kê tiền từ thiện từ nghệ sĩ và câu chuyện của lòng tin

Đúng lúc này, dự thảo bộ Quy tắc ứng xử dành cho nghệ sĩ do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) được công bố, trong đó có điều khoản yêu cầu minh bạch tiền thiện nguyện đưa ra càng làm “nóng” hơn tình hình… 

Từ chuyện “đưa sao kê đây”…

Những ngày qua, từ khoá “sao kê” gây xôn xao trên khắp các “mặt trận” mạng xã hội. Thậm chí nam ca sĩ Duy Mạnh đã lập tức tung ra MV cực kỳ thời sự: “Tôi không sao kê đâu”. Trong ca khúc mới sáng tác này, Duy Mạnh đã có những lời lẽ gay gắt về câu chuyện nghệ sĩ và từ thiện, không ít lời mỉa mai nhiều người đi làm từ thiện không minh bạch, cầm cọc tiền đi phát cho người dân nhưng khi cần giải ngân lại… lươn lẹo, đặc biệt là câu “Từ thiện bằng cái tâm thì… đưa sao kê đây”.

Câu chuyện “sao kê” bắt nguồn từ vụ việc chậm giải ngân tiền kêu gọi từ thiện cho đồng bào miền Trung vượt qua bão lũ năm 2020 của nghệ sĩ Hoài Linh. Với uy tín của mình, khi thấy đồng bào miền Trung chìm trong bão lũ, tang thương, Hoài Linh kêu gọi ủng hộ và ngay lập tức nhận được con số hàng tỉ đồng. Thế nhưng, sau bão lũ 1 năm trời, Hoài Linh bỗng bị tố là “ỉm” tiền từ thiện mấy tỉ đồng. Tố cáo này xuất hiện từ CEO Phương Hằng trong livestream của bà. Mặc dù sau đó Hoài Linh lập tức gửi tiền đến các địa phương miền Trung với lý do khắc phục sau thiên tai, nhưng uy tín, danh dự, tên tuổi của anh đã lung lay. Thậm chí còn có đơn yêu cầu rút danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú của anh.

Việc CEO Phương Hằng livestream tố cáo người này, người kia hoãn bàn đến đúng sai, có vi phạm pháp luật khi bêu xấu người khác hay không, nhưng cũng chính là nguồn gốc khởi phát câu chuyện “sao kê”. Sau Hoài Linh, bà tố đến Đàm Vĩnh Hưng, vợ chồng Công Vinh - Thuỷ Tiên, MC Trấn Thành… đều với nội dung không minh bạch với số tiền kêu gọi thiện nguyện cho đồng bào miền Trung năm ngoái.

Hoài Linh vướng lùm xùm giải ngân tiền từ thiện chậm, khó tha thứ.

Phải nói rằng, thiên tai bão lũ đổ xuống miền Trung dữ dội năm 2020 đã khiến cả nước xót xa. Nên khi các nghệ sĩ danh tiếng kêu gọi ủng hộ, người dân vô cùng nhiệt tình đóng góp. Nhiều nghệ sĩ đã kêu gọi được số tiền lớn mang tính kỷ lục như vợ chồng Công Vinh - Thuỷ Tiên với hàng trăm tỉ đồng chỉ trong mấy ngày. Tuy nhiên, vừa qua, bằng cách nói ỡm ờ là “mơ”, bà Phương Hằng nói trong tài khoản kêu gọi từ thiện của vợ chồng Công Vinh - Thuỷ Tiên có đến hơn 320 tỉ đồng từ thiện. Có nghĩa là số tiền này lớn hơn nhiều số tiền hơn 177 tỉ quyên góp mà hai vợ chồng nổi tiếng này công bố. Cũng có nghĩa là, số tiền còn lại đã bị “ỉm” đi, dùng vào việc riêng. Sự việc đã khiến ca sĩ Thuỷ Tiên lên mạng livestream giãi bày và khóc vì thấy mình chịu oan ức, cựu cầu thủ Công Vinh cũng đã đăng đàn phản ứng, bênh vực vợ và khẳng định về sự liêm chính trong công việc từ thiện của hai vợ chồng. Khi cư dân mạng ùa vào đòi vợ chồng nghệ sĩ sao kê khoản tiền thì Thuỷ Tiên cho rằng ngân hàng nói sao kê hết mấy thùng giấy, và cô xin một sao kê trên 1 tờ giấy rằng đã kêu gọi được hơn 177 tỉ đồng từ thiện miền Trung. Công Vinh nói lý do chưa thể sao kê ngay vì dịch dã chưa thể đến ngân hàng ngay được, việc sao kê online cũng khá phức tạp. “Hãy đợi Vinh và Tiên ra sao kê ở ngân hàng xong, chúng tôi sẽ đưa lên tất cả cho mọi người thấy sự thật phải như thế hay không. Lúc đó, người vu khống Vinh, Tiên phải chịu trách nhiệm trước pháp luật" - Công Vinh nói.

Công Vinh - Thuỷ Tiên có lẽ “hiền” hơn MC Trấn Thành và ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng, là hai người bị “điểm mặt, chỉ tên” có khuất tất trong các khoản tiền kêu gọi thiện nguyện. Vừa bị “điểm tên”, Đàm Vĩnh Hưng đã đăng đàn đòi người tố cáo là bà Phương Hằng nếu nói sai thì phải “mất cược” cho anh viên kim cương lớn nhất của bà để anh dùng tiền bán kim cương đi làm từ thiện, còn MC Trấn Thành đòi bà Hằng phải nộp ngay 50 tỉ vào Quỹ của Mặt trận Tổ Quốc cho mục đích từ thiện. Và, câu chuyện càng trở nên nóng trên mọi diễn đàn khi ngày 7/9, MC Trấn Thành đã tung ra hơn 1.000 trang sao kê chi tiết các khoản tiền kêu gọi và chi cho công việc từ thiện miền Trung của mình thời điểm đó là 9,6 tỉ đồng. Nhiều cư dân mạng cho rằng, gần 10 tỉ đồng của MC Trấn Thành đã sao kế hết 1.000 trang giấy, thì sao kê của Thuỷ Tiên hẳn là hết cả thùng giấy như cô nói. Còn Đàm Vĩnh Hưng hiện vẫn đang bảo mật thông tin để chuẩn bị cho một vụ kiện đối với người tố cáo mình. Cựu cầu thủ Công Vinh cũng tuyên bố sẽ không “ngồi im để bị chà đạp”.

Hậu quả và kết luận của vụ việc chắc chắn sẽ còn kéo dài, tuy nhiên điều này khiến dư luận hoang mang và ảnh hưởng không ít đến danh tiếng của các nghệ sĩ bị “điểm danh”. Đây cũng là tiền đề để việc cần minh bạch trong các công tác thiện nguyện cộng đồng của nghệ sĩ trở thành một trong những điểm mấu chốt của dự thảo Quy tắc ứng xử nghệ sĩ do Bộ VHTTDL đang soạn thảo. Như vậy rõ ràng câu chuyện này đã ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội, khiến các cơ quan ban ngành có liên quan phải vào cuộc.

Vợ chồng Công Vinh – Thuỷ Tiên tuyên bố sẽ “không ngồi im để bị chà đạp”.

… đến câu chuyện của lòng tin

Có thể thấy câu chuyện kêu gọi thiện nguyện của nghệ sĩ qua từng năm đều trở nên sôi động hơn, con số tiền ủng hộ của công chúng cũng ngày một nhiều hơn, lên đến hàng trăm triệu, hàng tỉ, trăm tỉ… Tất cả đều nhờ vào lòng tin của khán giả dành cho các nghệ sĩ. Khán giả nghĩ rằng, nghệ sĩ là những người luôn ở vị trí tiên phong trong các công việc thiện nguyện khi xã hội cần, họ luôn đến với những khó khăn một cách nhanh nhất, thiết thực nhất, vì vậy, khán giả hoàn toàn tin tưởng ở họ trong các công tác cộng đồng. Người ta vẫn nói, có lòng tin có tất cả mà mất lòng tin thì cũng mất tất cả. Trước tới giờ, với những khoản kêu gọi thiện nguyện trong vòng vài chục triệu, đôi ba trăm triệu, các nghệ sĩ thường có công bố rất minh bạch từng chi tiết hạng mục tiền kêu gọi được, chi phí ra sao. Nhưng với các nghệ sĩ kêu gọi cả chục tỉ trở lên thì gần như chưa có ai làm sao kê và công bố chi tiết. Đây chính là một trong những lý do khiến các nghệ sĩ bị nghi ngờ vì tính không minh bạch. Theo ý kiến của nhiều người, việc nghệ sĩ cần minh bạch, chi tiết các khoản tiền từ thiện là việc cần và phải làm dù bất cứ là con số nào đi chăng nữa. Việc làm này không chỉ tốt cho danh tiếng nghệ sĩ mà còn giúp nhân lên niềm tin của công chúng đối với công tác thiện nguyện, giúp họ an tâm khi biết đồng tiền mình chắt chiu đã đến được đúng chỗ, đúng người, còn những người gặp hiểm cảnh, khó khăn thấy được sự chia sẻ, động viên và tin tưởng ở những điều tốt đẹp của cuộc sống. Việc kêu gọi, quyên góp và trực tiếp đi từ thiện luôn rất vất vả, việc sao kê ghi lại chi tiết các khoản tiền cũng vất vả không kém, nhưng minh bạch là việc không quá khó khăn để thực hiện. Vì vậy, qua câu chuyện này có thể thấy nếu nghệ sĩ thực sự có lòng đi làm thiện nguyện cũng cần sẵn sàng cho việc minh bạch hoá khoản tiền mình kêu gọi được và các chi tiêu dành cho nó.

Hành động nghệ sĩ đứng ra kêu gọi, ủng hộ đồng bào vượt qua thiên tai, khó khăn, hiểm cảnh, hỗ trợ chính quyền lo lắng cho người nghèo… là những nghĩa cử hết sức cao đẹp, nhân văn mang tính truyền thống của dân tộc Việt Nam. Đây là những hành động cần khuyến khích và nhân rộng. Tuy nhiên, sự việc vừa qua đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến niềm tin của công chúng cũng như tới những người nghệ sĩ vẫn đang ngày đêm làm việc thiện nguyện, đặc biệt là những người đang quên mình lăn xả giúp người bệnh, người dân chịu ảnh hưởng vì đại dịch Covid-19 hiện nay. Những vụ việc lùm xùm tiền tỉ từ thiện đang diễn ra là một bài học lớn cho cả nghệ sĩ và công chúng khi cùng nhau đối diện với hai chữ “lòng tin”.

Xét về mặt xã hội, nghệ sĩ khi được trao lòng tin thì cũng cần phải đáp trả lòng tin ấy một cách chỉn chu nhất. Sau đây, chắc chắn sẽ có nhiều người “ngại” ủng hộ từ thiện qua nghệ sĩ, nhiều nghệ sĩ cũng ngại làm từ thiện, người chịu thiệt thòi chính là những người cần hỗ trợ trong xã hội.

Còn xét về mặt pháp luật, những trường hợp có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản là tiền, hàng từ các hoạt động quyên góp, ủng hộ sẽ bị xem xét với tội danh là “lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Hiện, giữa các bên tố nhau vẫn chưa có bên nào chính thức khởi kiện, vì vậy, các cơ quan chức năng vẫn chưa có cơ sở để điều tra rõ ràng. Với góc độ công chúng, phần đa đều mong mỏi sẽ có sự vào cuộc của pháp luật để minh bạch mọi chuyện, tránh đi sự mất lòng tin của công chúng đối với việc kêu gọi từ thiện của nghệ sĩ vốn dĩ rất tốt đẹp bấy lâu nay.

THU MÂY