Trăn trở về định kiến giới sau ly hôn

Định kiến khiến phụ nữ thiệt thòi hơn sau ly hôn

Mến sinh ra trong gia đình mà mẹ là singlemom. Mẹ cô vì không thể chịu đựng được người chồng bạo hành, cờ bạc… đã quyết định ly hôn, một mình nuôi hai chị em cô khôn lớn trưởng thành. Suốt những năm tháng sau đó, mẹ cô bị hàng xóm dị nghị là người trắc nết, đặt điều là “bán thân”, sống dựa dẫm vào đàn ông để có tiền nuôi con…

Khi yêu Nam, những lời lẽ cay độc ấy về gia đình cô cũng đến tai mẹ anh. Mẹ Nam ra sức ngăn cản mối lương duyên này bởi với bà, gia cảnh của Mến quá phức tạp, mẹ lại không trong sạch, sợ cô sẽ “theo chân mẹ” về sau. Nhưng vì đôi trẻ quá yêu nhau, nên vợ chồng bà đành phải xuôi theo.

Về nhà chồng, Mến như cái gai trong mắt mẹ chồng. Dù cô đã thể hiện là dâu thảo, vợ hiền, song vẫn không vừa lòng được mẹ chồng. Kết hôn được 2 năm thì Nam đi xuất khẩu lao động. Chuỗi bi kịch trong cuộc đời cô cũng bắt đầu từ đây. Vì mâu thuẫn, mẹ chồng liên tục đổ lỗi, kể xấu cô với con trai, như không nghe lời, cãi lại mẹ chồng, bắt gặp con dâu ngoại tình… Nam quá chán nản, đã bỏ việc, chơi bời rồi bị trục xuất về nước… Ngày Nam về nước cũng là ngày cả hai ra toà ly hôn. Vừa bước chân rời khỏi cánh cửa toà án, phía sau Mến là búa rìu dư luận. Họ vu vạ cô trắc nết, ngoại tình nên bị chồng bỏ. Ở thôn quê, việc bị chồng bỏ là điều rất xấu đối với phụ nữ. Mỗi lần về thăm con, cả gia đình chồng hắt hủi đuổi đi…

Ảnh minh họa

Vì không thể cam chịu cuộc sống bạo hành cả thể chất và tinh thần, chị Hoa (Hải Dương) ly hôn chồng. Chị chấp nhận tay trắng, đi thuê nhà, không được quyền nuôi con để thoát khỏi người chồng bạo hành. Tưởng sau ly hôn, chị đã tìm được bình yên, nào ngờ, chồng và gia đình chồng kể xấu chị trước mặt các con, không cho con gặp mẹ. Con chị tưởng mẹ bỏ đi theo người khác cũng trách móc mẹ… Một thời gian dài, chị đau khổ, dằn vặt và bị trầm cảm.

Thực tế, sau ly hôn, phụ nữ thường gặp nhiều định kiến giới hơn nam giới, đặc biệt là ở vùng nông thôn. Có người cũng thông cảm và hiểu, nhưng cũng có nhiều người nhìn họ với con mắt “kỳ thị”, nghĩ họ “chẳng ra gì”. Nhiều người cho rằng, phụ nữ là phải cam chịu, kể cả chồng có làm sao thì cũng không được phép ly hôn. Có người lại nghĩ do vợ không làm tròn bổn phận, trách nhiệm nên mới bị nhà chồng đuổi đi. Thậm chí, nhiều người gặp khó khăn khi tìm kiếm hạnh phúc mới vì những quan niệm như: đã qua một lần đò thì cũng chẳng ra gì. Vì vậy, đa số phụ nữ vì muốn giữ danh dự cho bố mẹ, hoặc không muốn con cái chịu nhiều thiệt thòi đã cam chịu sống cuộc hôn nhân bất hạnh, đau khổ, chịu nhiều bạo lực đến già…

Định kiến giới khiến phụ nữ khó tìm được hạnh phúc mới

Định kiến giới là nhận thức, thái độ và đánh giá thiên lệch, tiêu cực về đặc điểm, vị trí, vai trò và năng lực của nam hoặc nữ (khả năng, về vị trí công tác mà nam, nữ nên đảm nhận trong cơ quan, về nghề nghiệp mà phụ nữ và nam giới nên làm, về tính cách mà phụ nữ và nam giới nên có…). Các định kiến giới thường không đúng hoặc không phản ánh đúng khả năng thực tế của từng người.

Ở nước ta, một số định kiến giới vẫn còn tồn tại như: Phụ nữ là phụ thuộc, yếu đuối, thụ động; nam giới là độc lập, mạnh mẽ, có năng lực và là người ra quyết định; nội trợ là công việc của phụ nữ, không phải là việc của đàn ông; chồng có quyền dạy vợ, vợ phải nghe lời chồng; nam là trụ cột, quyết định các việc lớn trong gia đình; nữ nuôi dạy con cái, nội trợ, quản lý chi tiêu; nam giỏi việc xã hội, nữ giỏi việc nhà... Khi phụ nữ không làm tròn những điều đó thì họ bị ly hôn hoặc trở thành người không tốt của xã hội…

Định kiến giới chủ yếu tác động tiêu cực tới cơ hội phát triển, thăng tiến của nữ vì các đa phần các định kiến này là các định kiến tiêu cực đối với nữ. Những định kiến này cũng gây ra không ít thiệt thòi cho phụ nữ về tinh thần, vật chất và còn là nguyên nhân tác động tới tình trạng bạo lực gia đình, khiến họ khó tìm kiếm hạnh phúc mới nếu chẳng may có đổ vỡ hôn nhân.

Theo quan niệm của xã hội Việt Nam từ xưa, phụ nữ chỉ nên lấy chồng một lần. Việc phụ nữ đã có một đời chồng thường hay bị gọi bằng cái tên miệt thị: Gái nạ dòng! Ngày nay, quan niệm này không còn khắt khe như trước nhưng nhìn chung vẫn còn định kiến nặng nề, đặc biệt là ở vùng nông thôn.

Ảnh minh họa

Phụ nữ sau ly hôn thường vấp phải nhiều khó khăn như: áp lực kinh tế, chăm sóc nuôi dạy con sau ly hôn; khó có cơ hội tái hôn nếu đã có con. Đàn ông có thể tái hôn để kiếm người chăm sóc con cho mình. Trả lời trên báo giới, TS Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển xã hội (Viện Khoa học xã hội Việt Nam) cho biết, tỷ lệ phụ nữ tái hôn thấp hơn nam giới không phải vì họ không muốn mà vì khó có khả năng và cơ hội tái hôn. Những trở ngại này đến từ gánh nặng con cái, rào cản từ bản thân họ và một phần từ sức ép xã hội định kiến.

Trong các cuộc hôn nhân không thành công, bao giờ phụ nữ cũng thiệt thòi hơn nam giới. Với đa số phụ nữ, gia đình là tất cả. Khi gia đình gặp sóng gió, họ thường cam chịu, nhẫn nhục, cố gắng để hoá giải mâu thuẫn, vun đắp lại tổ ấm. Khi vượt quá khả năng chịu đựng, họ mới lựa chọn biện pháp cuối cùng là ly hôn. Nhiều phụ nữ ly hôn đồng nghĩa với việc họ được giải phóng vì không còn phải chịu đựng cuộc sống đầy bi kịch với chồng. Tuy nhiên, sau khi ly hôn họ lại phải đối mặt với rất nhiều khó khăn để xây dựng cuộc sống mới.

Khi thất vọng về cuộc hôn nhân, dẫn đến chia tay, đa số phụ nữ xác định sống chỉ vì con. Trong số đó không hiếm phụ nữ rơi vào hội chứng “sợ hôn nhân” nên đứa con là mục đích sống còn lại. Cũng có một số trường hợp phụ nữ giành quyền nuôi con không phải vì có đủ khả năng, cũng không phải vì muốn nuôi con mà là vì áp lực của quan niệm xã hội. Xã hội vẫn trông đợi vào phụ nữ về việc chăm sóc, nuôi dạy con cái. Họ không có sự lựa chọn nào khác là giành lấy quyền nuôi con để khỏi bị... cười chê.

Chị Hồ Thị Yến, một phụ nữ sau ly hôn may mắn tìm được một hạnh phúc mới chia sẻ, thời gian sau ly hôn, chị cũng đã rất khổ sở để đối mặt với mọi chuyện. Áp lực kinh tế, chăm sóc con nhỏ khiến chị mệt mỏi, căng thẳng. Thậm chí chị còn phải đối mặt với những lời tán tỉnh của nam giới, trong đó có cả những người đang có vợ. Có người còn trơ trẽn đề nghị chị làm tình nhân của mình… “Trong mắt nhiều nam giới, phụ nữ sau ly hôn có thể dễ dàng yêu đương hoặc làm người thứ ba để đáp ứng nhu cầu vật chất cũng như thiếu thốn về tình cảm. Điều đó vô tình tạo định kiến về hình ảnh của phụ nữ sau ly hôn” – chị Yến nói.

Để xóa bỏ định kiến về giới, việc nâng cao nhận thức về giới và bình đẳng giới cho cả nam và nữ giới là rất quan trọng. Theo các chuyên gia, để điều chỉnh, giảm thiểu và tiến tới xóa bỏ định kiến giới là một quá trình khó khăn đòi hỏi phải tiến hành liên tục, đồng bộ, kiên trì và sáng tạo. Đặc biệt, công tác này không chỉ đòi hỏi sự nỗ lực của phụ nữ mà quan trọng hơn là cần sự tham gia trực tiếp của đàn ông cũng như các các tổ chức chính trị xã hội... Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ cần được giáo dục về bình đẳng giới giữa cả gia đình, nhà trường và xã hội; lồng ghép nội dung về bình đẳng giới trong chương trình của các cấp học, từ giáo dục mầm non đến giáo dục đại học…

Cùng với việc tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, truyền thông và các giải pháp về chính sách pháp luật…, việc đánh thức tiềm năng sống cùng với những đam mê, khát vọng, ý chí và bản lĩnh của phụ nữ; phát huy ý thức trách nhiệm, sự thấu cảm, sẻ chia của nam giới cũng là một cách tích cực nhằm từng bước xóa mờ những định kiến giới, thay đổi diện mạo xã hội, tiến tới bình đẳng giới…

QUỲNH NHƯ