Bổ sung trách nhiệm và đạo đức trong Dự thảo Luật trí tuệ nhân tạo
(PNTĐ) - Ngày 21/11, thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo, góp ý về nội dung quy định trách nhiệm đạo đức và đánh giá tác động khi ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong khu vực nhà nước, các đại biểu Quốc hội đề nghị, cần mở rộng trách nhiệm đạo đức sang khu vực tư nhân.
Thảo luận tại Tổ 12 (gồm Đoàn đại biểu các tỉnh Quảng Ngãi, Đồng Tháp), Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương đánh giá dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo đã có cách tiếp cận theo hướng quản lý rủi ro và mở đường cho trí tuệ nhân tạo phát triển.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo đã có cách tiếp cận theo hướng quản lý rủi ro và mở đường cho phát triển trí tuệ nhân tạo.
Tại Điều 6, dự thảo Luật quy định chính sách Nhà nước, trong đó có quy định về cổng thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia, tại Điều 18 lại quy định về cơ sở dữ liệu về trí tuệ nhân tạo: gồm quốc gia, các bộ, ngành, địa phương, tổ chức, cá nhân. Tức là trùng lắp với Điều 6, dự thảo Luật. Do vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát lại.
Dự thảo Luật quy định hợp tác quốc tế được thực hiện theo quy định của pháp luật khoa học công nghệ, pháp luật chuyển giao công nghệ và pháp luật có liên quan, điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên là chưa đầy đủ. Để quy định chặt chẽ hơn, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương lưu ý, hợp tác quốc tế về trí tuệ nhân tạo phải tuân thủ quy định của pháp luật, thực hiện theo hợp tác quốc tế của các luật chuyên ngành...
Tiếp tục rà soát để bảo đảm sự thống nhất với các luật
Đại biểu Lê Nhật Thành đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát để bảo đảm sự thống nhất với Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; Luật Chuyển giao công nghệ; Luật Chuyển đổi số; các văn bản pháp luật liên quan và các dự án Luật dự kiến thông qua tại kỳ họp thứ 10, bảo đảm hài hòa giữa quản lý và thúc đẩy phát triển, lấy con người làm trung tâm.
Về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của dự thảo Luật, đại biểu đề nghị rà soát toàn bộ hồ sơ dự án Luật để bảo đảm phù hợp với Nghị quyết số 52-NQ/TƯ (27/9/2019)và Nghị quyết số 57-NQ/TƯ (22/12/2024), đồng thời dự lường, giảm thiểu những tác động không mong muốn trong quá trình quản lý, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo.
Về chính sách dân tộc trong dự thảo Luật, đại biểu Lê Nhật Thành đánh giá dự thảo đã có nhiều quy định liên quan, như khoản 62 Điều 4 về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; khoản 23 Điều 5 về tôn trọng quyền con người và giá trị văn hóa dân tộc; điểm c4 khoản 2 Điều 11 về hỗ trợ nhóm dễ bị tổn thương; khoản 35 Điều 18 về cơ sở dữ liệu ngôn ngữ tiếng Việt và tiếng dân tộc.
Tuy nhiên, dự thảo đang liệt kê nhóm dễ bị tổn thương chưa thống nhất với Khoản 4 Điều 2, Luật Phòng thủ dân sự 2023. Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung cụm từ “người dân tộc thiểu số sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, người sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn” vào điểm c khoản 2 Điều 11, và thể hiện lại theo hướng đã nêu.
Cùng với đó, đại biểu đề nghị bổ sung chính sách hỗ trợ phát triển hạ tầng, truyền thông, nâng cao năng lực ứng dụng trí tuệ nhân tạo tại các vùng khó khăn; đồng thời viết lại khoản 3 Điều 5 để nhấn mạnh yêu cầu “thu hẹp khoảng cách, hỗ trợ khai thác, phát triển, ứng dụng an toàn, hiệu quả trí tuệ nhân tạo” tại các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo.
Về giải thích từ ngữ (Điều 3), đại biểu đề nghị bổ sung nội dung liên quan đến môi trường và hạ tầng thiết yếu vào định nghĩa “sự cố nghiêm trọng”, chỉnh sửa thành:"Sự cố nghiêm trọng là sự cố kỹ thuật trong hoạt động trí tuệ nhân tạo gây hậu quả hoặc có nguy cơ gây hậu quả nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe con người, tài sản, môi trường, gián đoạn hoạt động của hạ tầng thiết yếu, dữ liệu, an ninh hoặc trật tự xã hội”.
Đại biểu Lê Nhật Thành cũng đề nghị bổ sung giải thích từ ngữ về “mô hình trí tuệ nhân tạo chuyên dụng”.
Về cơ sở dữ liệu phục vụ trí tuệ nhân tạo (Điều 18), đại biểu đề nghị bổ sung lĩnh vực năng lượng vào danh mục bộ dữ liệu trọng điểm và chỉnh lại khoản 3 Điều 18 theo hướng: ngoài y tế, giáo dục, nông nghiệp, môi trường, giao thông, ngôn ngữ tiếng Việt và tiếng dân tộc, cần bổ sung thêm năng lượng vì đây là lĩnh vực thiết yếu của đời sống kinh tế - xã hội.
Về đạo đức và trách nhiệm, đại biểu Lê Nhật Thành cho rằng khoản 1 Điều 28 cần bổ sung yếu tố “an toàn”, đề nghị chỉnh thành: Việc sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo trong quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công phải được thực hiện theo nguyên tắc an toàn, công khai, minh bạch và có trách nhiệm; tuân thủ hướng dẫn của Bộ Khoa học và Công nghệ về tiêu chí đạo đức và quản trị trí tuệ nhân tạo trong khu vực nhà nước.
Liên quan vấn đề đạo đức trong trí tuệ nhân tạo, dự thảo Luật quy định rõ về khung đạo đức trí tuệ nhân tạo quốc gia (Điều 27) và trách nhiệm đạo đức và đánh giá tác động khi ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong khu vực nhà nước (Điều 28). Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (Đoàn Lào Cai) nêu: Vậy với khu vực tư nhân hoặc các lĩnh vực khác mà có tác động đến người dân hay các cơ quan, các chính sách khác thì tính như thế nào?.
Đại biểu đề nghị cần mở rộng trách nhiệm đạo đức sang khu vực tư nhân và yêu cầu các doanh nghiệp xây dựng công khai bộ quy tắc đạo đức nội bộ; phân định rõ ràng nguyên tắc đạo đức và nghĩa vụ pháp lý nhằm bảo đảm tính thống nhất và tính khả thi khi áp dụng. Đồng thời, dự thảo Luật cần bổ sung các nguyên tắc đạo đức cơ bản như: Tôn trọng con người, công bằng, minh bạch và thiết lập các cơ chế đánh giá tác động bắt buộc với các hệ thống trí tuệ nhân tạo rủi ro cao.
