Xây dựng hệ thống dự trữ hiện đại, minh bạch và hiệu quả hơn
(PNTĐ) - Sáng 17/11, thảo luận tại tổ về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi), các đại biểu đánh giá luật sau hơn 12 năm thực hiện đã góp phần bảo đảm nguồn lực ứng phó kịp thời các nhiệm vụ đột xuất, cấp bách về thiên tai, dịch bệnh, quốc phòng và an ninh. Trước yêu cầu mới của phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốc gia, nhiều quy định đã bộc lộ hạn chế, cần được sửa đổi để xây dựng hệ thống dự trữ hiện đại, minh bạch và hiệu quả hơn.
Hoàn thiện Luật Dự trữ quốc gia để phát huy tối đa nguồn lực đất nước
Đại biểu Tạ Đình Thi góp ý dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi), tại phiên làm việc sáng 17/11/2025, trên cơ sở Nghị quyết 39-NQ/TW của Bộ Chính trị về nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, sử dụng và phát huy các nguồn lực của nền kinh tế. Đại biểu nêu rõ: dự trữ quốc gia là công cụ quan trọng; cần thể chế hóa mục tiêu định lượng nêu trong Nghị quyết (đến 2025 đạt 0,8%-1,0% GDP; 2035 đạt 1,5% GDP; 2045 đạt 2% GDP) thành quy định cụ thể về quy mô, cơ cấu và lộ trình phát triển, đảm bảo khả thi và phù hợp với cân đối ngân sách.
Về phạm vi và đối tượng, ông đồng tình với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh, bổ sung “tài nguyên, khoáng sản quan trọng, sản phẩm công nghệ cao” vào khái niệm dự trữ quốc gia, song đề nghị làm rõ tiêu chí xác định “tài nguyên, khoáng sản quan trọng” và cơ chế quản lý, bảo quản đặc thù, bảo đảm phù hợp quan điểm “bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên” của Nghị quyết 39-NQ/TW.
Đại biểu lưu ý nội dung mở rộng này chưa được thể hiện xuyên suốt trong dự thảo, hiện chủ yếu tập trung ở Chương V về dự trữ chiến lược; do vậy đề nghị phân định rõ khác biệt giữa “dự trữ chiến lược” và “dự trữ quốc gia” để quy định phù hợp trong các chương, điều của Luật.
Đại biểu đề nghị làm rõ việc áp dụng chung hay riêng các chế độ, chính sách (công chức, viên chức quản lý; ngân sách; quản lý, sử dụng; kho dự trữ; nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ) cho hai loại dự trữ; đồng thời hỏi liệu dự trữ chiến lược có danh mục quản lý tương tự hàng dự trữ quốc gia hay không, và phương thức quản lý, sử dụng dự trữ chiến lược cần được thể hiện rõ.
Về tính đồng bộ pháp luật, ông lưu ý các luật chuyên ngành về quản lý tài nguyên, khoáng sản, công nghệ cao hiện chưa có quy định tương ứng, đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát, bổ sung, sửa đổi các luật liên quan trong Điều khoản thi hành để đảm bảo thống nhất khi áp dụng.
Về cơ chế tài chính và huy động nguồn lực, Tạ Đình Thi nhắc lại yêu cầu của Nghị quyết 39-NQ/TW về đa dạng hóa huy động nguồn lực, khuyến khích xã hội hóa; đánh giá cao khoản ghi nhận nguồn lực hợp pháp ngoài ngân sách tại Điều 6 dự thảo, đồng thời đề nghị bổ sung quy định chi tiết về cơ chế khuyến khích, ưu đãi cho tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tham gia đóng góp, đầu tư vào hoạt động dự trữ, nhất là xây dựng kho bãi và cung ứng công nghệ bảo quản hiện đại.
Về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, ông đánh giá cao việc dự thảo dành Chương IV cho vấn đề này và đề nghị quy định rõ trách nhiệm Bộ Tài chính trong xây dựng, vận hành và kết nối hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về dự trữ quốc gia với cơ sở dữ liệu quốc gia khác, nhằm đảm bảo minh bạch, chia sẻ và giám sát thông tin.
Về dự trữ chiến lược, đại biểu cho rằng việc bổ sung Chương V là phù hợp nhưng hiện mang tính khung; đề nghị Chính phủ sớm ban hành văn bản quy định chi tiết về danh mục mặt hàng dự trữ chiến lược, cơ chế hình thành, quản lý, sử dụng, nguyên tắc và thẩm quyền điều tiết thị trường, cũng như cơ chế kiểm tra, giám sát, kiểm toán; làm rõ hơn vai trò, cơ chế vận hành đối với tài nguyên, khoáng sản, sản phẩm công nghệ cao trong bối cảnh an ninh chuỗi cung ứng và cạnh tranh công nghệ hiện nay.
Đại biểu Tạ Đình Thi nhấn mạnh, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật bám sát Nghị quyết 39-NQ/TW sẽ góp phần hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao hiệu quả công tác dự trữ quốc gia, phát huy nguồn lực đất nước, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Quy định rõ trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu khi để xảy ra hao hụt, chậm xuất cấp
Góp ý vào dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi), đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị) đánh giá cao dự thảo luật đã bổ sung mục tiêu “dự trữ chiến lược để điều tiết thị trường, bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh tài chính”.
Tuy nhiên, giữa “dự trữ quốc gia” và “dự trữ chiến lược” hiện chưa có ranh giới pháp lý rõ ràng. Nếu không xác lập tiêu chí và phạm vi tách bạch, sẽ dẫn đến chồng lấn chức năng và khó khăn trong tổ chức thực hiện.
Đại biểu đề nghị làm rõ về dự trữ chiến lược, phân công trách nhiệm giữa Chính phủ - Bộ Tài chính - các bộ quản lý hàng đặc thù và xây dựng cấu trúc chính sách 3 tầng: dự trữ quốc gia; dự trữ chiến lược và dự trữ của bộ, ngành, địa phương. Việc này tạo hành lang pháp lý rõ ràng, tránh mở rộng tùy nghi danh mục gây áp lực lên ngân sách.
Đại biểu đề nghị bổ sung tiêu chí định lượng cho việc nhập - xuất ngoài kế hoạch; thời hạn báo cáo Chính phủ và Ủy ban Kinh tế của Quốc hội khi tạm xuất, điều chuyển; cơ chế hậu kiểm độc lập; công khai các quyết định nhập - xuất - tạm xuất ngoài kế hoạch trên cổng thông tin Bộ Tài chính.
Đồng thời, quy định rõ trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu khi để xảy ra hao hụt, chậm xuất cấp hoặc vi phạm quy trình. Bên cạnh đó cần ưu tiên quy hoạch kho tại các vùng trọng điểm thiên tai, biến đổi khí hậu, đặc biệt miền Trung và khu vực biên giới.
