Giấc mộng nhân sinh của Nguyễn Du thông qua sách nghệ thuật “Ký Mộng”

ĐỖ HỮU
Chia sẻ

(PNTĐ) - Nằm trong chuỗi sự kiện hướng đến kỉ niệm 65 năm thành lập NXB Kim Đồng, buổi ra mắt artbook “Ký Mộng” và giao lưu cùng họa sĩ Niayu và nhà thơ Lê Minh Quốc với chủ đề “Cùng Nguyễn Du qua giấc mộng dài” đã được tổ chức tại Đường Sách TP. HCM vào sáng 12/6.

Artbook (loại hình sách nghệ thuật) là cách gọi những cuốn sách tập hợp chủ yếu là tranh ảnh, đồ họa thể hiện về một chủ đề nhất định mà thường là các nhân vật, bối cảnh, quá trình phác họa và hoàn thiện các tác phẩm truyện tranh

Artbook “Ký Mộng” của Nguyễn Du, tranh của họa sĩ Niayu là tác phẩm mới với những câu chuyện và cách kể hấp dẫn, thú vị về cuộc đời của đại thi hào Nguyễn Du.

Theo đó, ba trăm năm sau ngày Nguyễn Du mất, hậu thế tôn vinh ông là đại thi hào dân tộc. Thế nhưng sinh thời, ông lại là người vô danh lạc loài trước thời đại của mình. Một người con chẳng có gia đình. Một kẻ sĩ không có cố hương. Một thân văn nhân ốm yếu, giận mình không thể cầm kiếm đoạt giang sơn. Loạn thế nam nhi tu đối kiếm/ Trai thời loạn nhìn thanh gươm mà thẹn. Giấc mộng phù Lê sớm tan thành mây khói. Trở lại quan trường nhà Nguyễn sau “mười năm gió bụi”, ông trải qua chuỗi ngày đầy dằn vặt và tự vấn trước khi mất bệnh ở tuổi năm mươi tư.

Giấc mộng là một chủ đề lớn trong thơ. Với Nguyễn Du, mộng và thực tuy hai mà một. Đi qua thực và mộng, nhà thơ đã ghi lại những chân dung con người và tinh thần thời đại, đồng thời gửi gắm thông điệp xuyên thời đại về kiếp nhân sinh, thể hiện tình yêu thương cao đẹp dành cho con người, vẫn còn nguyên giá trị nhân văn cho đến hôm nay.

Cái hùng tâm tráng chí, khát khao vẫy vùng của Nguyễn Du sớm bị cơn lốc lịch sử vùi dập. Bi kịch mồ côi, không gốc rễ, tình thân lại thêm vào phần tủi phận cho tâm hồn thi sĩ vốn dĩ mong manh. Nhưng chính nhờ thế, ở Nguyễn Du có sự đồng cảm sâu sắc với các thân phận đáng thương trong xã hội cũng như nhận thức về sự phai tàn sâu sắc vượt thời đại.

Cái “tôi” trong những bài thơ trữ tình chính là cái “tôi” của nhà thơ. Song, nó không đơn thuần chỉ là tác giả, mà trở thành hình tượng văn học. Những cảm xúc được biểu đạt trong thơ rõ ràng là chuỗi cảm xúc nội tâm của bản thân Nguyễn Du, song nhà thơ đã lựa chọn những cảm xúc mang ý nghĩa khái quát, vừa phản ánh tâm hồn và những nỗi đau riêng ông, vừa phản ánh những vấn đề và nỗi khắc khoải của thời đại, thậm chí xuyên thời đại.

Có thể nói, với riêng Nguyễn Du, nhân vật “tôi” dù hữu hình hay được giấu đi trong thơ, thì đó không đơn thuần là chân dung của nhà thơ, mà đã vượt khỏi chính ông, để trở thành tiếng nói của thời đại, hay cao hơn nữa, tiếng nói của một người - thơ luôn quan sát và yêu thương con người đến tận cùng.

Giấc mộng nhân sinh của Nguyễn Du thông qua sách nghệ thuật “Ký Mộng” - ảnh 1
Artbook Ký Mộng

Từ nỗi đau cá nhân, Nguyễn Du nhìn rộng ra được nỗi đau của con người giữa thời đại, của thập loại chúng sinh. Vạn vật sinh diệt trong một chuỗi ngày hư thực, kiếp phù sinh như hình bào ảnh. Con người vùng vẫy mong cầu sống có ý nghĩa, có khi chưa kịp tỉnh mộng đã chết đi rồi. Muôn nghìn cách chết nhưng cũng qui về một chữ khổ. Cầu siêu cho người hay cầu siêu cho mộng, chỉ Nguyễn Du mới biết. Hay có lẽ là cả hai, vì mộng và thực có khác gì nhau. Cầu cho người cũng là cầu cho mình vậy.

Cuộc đời thi nhân phải chăng là đi xuyên qua một giấc mộng dài. Mang thiên chức thi nhân phải chăng là ghi lại từng cảnh từng chương của giấc mộng đó?

Những thi phẩm lớn hiếm khi kết thúc ở dấu chấm cuối cùng. Ngay cả khi tập thơ đã khép lại thì nhà thơ vẫn tiếp tục mở ra các khoảng không để chúng ta mường tượng hành trình sáng tạo của thi nhân và giấc mơ sáng tạo cho chính người thưởng thức. Với Truyện Kiều và các thi phẩm khác của Nguyễn Du, khả năng khơi mở dường như là vô tận cho các loại hình nghệ thuật như văn chương, âm nhạc, điện ảnh, đặc biệt là hội họa.

Mỗi truyện thơ, mỗi bài thơ hay đều có điểm cô đọng hay điểm ngời sáng, là nơi tập trung ý tưởng, hội tụ cảm xúc của toàn bài. Vượt lên các thao tác minh họa để có thể đạt tới tính độc lập cho tác phẩm, họa sĩ sẽ phải cảm thụ, nắm bắt và dày công đi sâu vào điểm sáng này, chuyển đổi dữ kiện, hình ảnh từ chất liệu ngôn ngữ (từ ngữ) sang chất liệu màu sắc và đường nét. Từng nét màu từng nét cọ vừa truyền tải tinh tế chất thơ lẫn hồn thơ, vừa thể hiện góc nhìn và sáng tạo của riêng họa sĩ. Sự cộng hưởng này trao cho người đọc có thêm trải nghiệm khác trong mạch xúc cảm: Điểm bật sáng của hội họa.

Đây chính là cách họa sĩ thế hệ 9X Niayu đã dùng, cô sống trọn vẹn trong từng áng thơ Nguyễn Du (từ Ký mộng, Độc Tiểu Thanh Ký, Dương Phi Cố Lý đến Văn tế thập loại chúng sinh, Long Thành cầm giả ca, Truyện Kiều) để tái tạo những hình ảnh độc đáo trên nền tảng ngôn ngữ tuyệt kỹ của thi hào. Và theo đó, với tập thơ tranh Ký Mộng, độc giả có cơ hội một lần nữa thưởng thức những vần thơ trác tuyệt lồng trong các bức họa tinh tế, được tạo nên từ những nhãn quan vẹn nguyên phong vị cổ kính mà vẫn tràn đầy tinh thần hiện đại của nữ họa sĩ trẻ thế kỉ 21, như một hồi đáp đẹp đẽ và đầy biết ơn cho câu hỏi của thi hào từ hai thế kỉ trước: “Ba trăm năm nữa, trong thiên hạ/ Ai người ngồi khóc Tố Như lang?”  

Họa sĩ Niayu tên thật là Trần Mỹ Ngọc, sinh năm 1997 tại An Giang. Chị tốt nghiệp khoa Thiết kế Đồ họa, trường Đại học Kiến trúc TP.HCM.

Họa sĩ Niayu chia sẻ: “Tôi là họa sĩ thuộc gen Z. Tôi không tự nhận mình hiểu trọn con người Tố Như hay hiểu thơ ông một cách sâu sắc. Mà thực ra, ngay cả những người thế hệ tôi và trước tôi, nào ai dám tự nhận mình hiểu một tác giả lớn như Tố Như một cách cặn kẽ, tường tận. Thế nhưng trong dòng chảy bền bỉ của tiếng Việt cũng như tự tình dân tộc là điều được ươm mầm và lớn lên một cách tự nhiên, thơ Tố Như vượt qua những rào cản của thời gian để chinh phục mọi thế hệ. Đọc thơ của ông tôi luôn rung động từ trong sâu thẳm, bất kể khi tôi chú tâm nghiền ngẫm hay chỉ tình cờ đọc được câu thơ đơn lẻ ở một nơi nào. Và như thế là tôi vẽ. Không hẳn vẽ các nhân vật của Tố Như, mà là vẽ tâm hồn Tố Như. Vẽ Tố Như trong tôi, qua những bài thơ, đoạn thơ mà tôi đọc, tìm và cảm nhận được. Đấy là Tố Như của tôi. Là những rung động và tình cảm của riêng tôi dành cho người – thơ ấy.”

Tin cùng chuyên mục

Triển lãm ảnh về hành trình 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ thành phố Hà Nội

Triển lãm ảnh về hành trình 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ thành phố Hà Nội

(PNTĐ) - Từ ngày 14-21/3, tại Nhà triển lãm 93 Đinh Tiên Hoàng (Hoàn Kiếm, Hà Nội), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức triển lãm "95 năm ánh sáng soi đường - Kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ thành phố Hà Nội”. Sự kiện được tổ chức hướng đến kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ Thành phố Hà Nội (17/3/1930-17/3/2025).
HIEUTHUHAI, MONO, Tóc Tiên trình diễn bùng nổ trên sân khấu 6.000m² tại Mỹ Đình

HIEUTHUHAI, MONO, Tóc Tiên trình diễn bùng nổ trên sân khấu 6.000m² tại Mỹ Đình

(PNTĐ) - Tối qua, các nghệ sĩ trẻ đã có những màn trình diễn bùng nổ trên sân khấu rộng 6.000m², với 15.000 người tham gia trong chương trình Ngày hội văn hóa SHB - T&T "Vững bước vào kỷ nguyên mới" tại SVĐ quốc gia Mỹ Đình. Chương trình đặc biệt được lấy cảm hứng từ lễ khai mạc của thế vận hội Olympic, với những màn diễu hành, lễ chào cờ, lễ rước đuốc từ đất tổ Phú Thọ cùng những màn trình diễn sử dụng công nghệ hiện đại đặc sắc.
Khắc họa hình tượng cao đẹp về đồng chí Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội

Khắc họa hình tượng cao đẹp về đồng chí Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội

(PNTĐ) - Tối 15/3, tại Cung văn hoá hữu nghị Việt Xô đã diễn ra buổi công diễn vở nhạc kịch “Lửa từ đất”, với hình tượng trung tâm là đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ, Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội. Buổi công diễn đã để lại trong lòng người xem những dư âm xúc động và tự hào về người thanh niên Nguyễn Ngọc Vũ với lý tưởng của Đảng, nhiệt huyết thanh xuân đã lan tỏa ngọn lửa cách mạng đến gia đình, người thân, đến mọi tầng lớp Nhân dân.
Khai mạc giải “Pickleball Báo Kinh tế & Đô thị lần thứ I-2025”

Khai mạc giải “Pickleball Báo Kinh tế & Đô thị lần thứ I-2025”

(PNTĐ) - Sáng ngày 15/3/2025, tại Cụm Liên hợp sân Pickleball thuộc Trung tâm Văn hoá - Thông tin - Thể thao và Du lịch quận Cầu Giấy, Báo Kinh tế & Đô thị đã phối hợp cùng Sở VH&TT Hà Nội, UBND quận Cầu Giấy và các đơn vị liên quan tổ chức Lễ khai mạc Giải “Pickleball Báo Kinh tế & Đô thị lần thứ I - 2025”.
“Tình đất phù sa”- tình yêu sâu nặng với quê hương của nhà thơ Ngọc Lê Ninh

“Tình đất phù sa”- tình yêu sâu nặng với quê hương của nhà thơ Ngọc Lê Ninh

(PNTĐ) - “Tình đất phù sa” là một thi phẩm được nhà thơ Ngọc Lê Ninh viết theo thể lục bát, dài 34 câu. Một thể thơ truyền thống quen thuộc, dễ viết mà khó hay. Ấy vậy nhưng Ngọc Lê Ninh đem đến một khúc trữ tình sâu đậm, qua sự chắt lọc ngôn từ để bày tỏ tình cảm với quê hương Hưng Yên yêu dấu.