Đề nghị bổ sung chính sách vượt trội thu hút nhân tài các ngành then chốt, chiến lược
(PNTĐ) - Chiều 20/11, thảo luận tại hội trường Quốc hội, đại biểu Tạ Đình Thi (Đoàn Hà Nội) đề nghị bổ sung các chính sách vượt trội để thu hút và giữ chân nhân tài cho những ngành then chốt, chiến lược, cả người dạy và người học – những lĩnh vực thị trường khó điều tiết, như: Khoa học trái đất, biển và đại dương, công nghệ sinh học, công nghệ bán dẫn, công nghệ vũ trụ, năng lượng nguyên tử, an ninh mạng, và một số ngành xã hội nhân văn đặc thù.
Ưu tiên chuyển đổi số, gắn với đào tạo nhân lực trình độ cao
Góp ý về phát triển nguồn nhân lực và chính sách đãi ngộ, đại biểu Tạ Đình Thi (Đoàn Hà Nội) cho rằng, Dự thảo Nghị quyết đã có những chính sách đặc thù đáng ghi nhận (Điều 2). Tuy nhiên, chúng ta cần đảm bảo tính đồng bộ và nhất quán trong việc triển khai, đặc biệt là với các quy định về vị trí việc làm, chế độ cho giảng viên, giáo viên.
Đại biểu đề nghị bổ sung các chính sách vượt trội để thu hút và giữ chân nhân tài cho những ngành then chốt, chiến lược, cả người dạy và người học – những lĩnh vực thị trường khó điều tiết, như: Khoa học trái đất, biển và đại dương, công nghệ sinh học, công nghệ bán dẫn, công nghệ vũ trụ, năng lượng nguyên tử, an ninh mạng, và một số ngành xã hội nhân văn đặc thù.
Theo đại biểu, tại Nghị quyết này, cần có chính sách phát triển nhân lực cụ thể đối với 10 nhóm công nghệ chiến lược được ban hành kèm theo Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ nhằm thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định về cơ chế học bổng toàn phần gắn với cam kết phục vụ đất nước; thiết lập quỹ phát triển tài năng đặc thù hỗ trợ nghiên cứu sinh, nhà khoa học trẻ; cơ chế lương, đãi ngộ đặc biệt, có sức cạnh tranh với khu vực tư nhân và quốc tế; ưu tiên bố trí ngân sách và thu hút đầu tư cho cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại phục vụ đào tạo và nghiên cứu trong các ngành, lĩnh vực chiến lược, trọng điểm.
Theo đại biểu, cần đẩy mạnh hợp tác "3 nhà": Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp, thông qua cơ chế đặt hàng nghiên cứu, ưu tiên chuyển đổi số, và gắn đào tạo nhân lực trình độ cao.
Đại biểu đánh giá cao các quy định về liên thông và chuyển đổi số. Nhưng để biến chúng thành hiện thực, theo đại biểu cần có một khung quy định rõ ràng về công nhận tín chỉ, kết quả học tập giữa các cấp học, tạo ra một hệ sinh thái giáo dục thống nhất, bảo đảm đồng bộ với các quy định về chuẩn đầu ra, khung trình độ; chuyển đổi số phải đi đôi với chuẩn hóa dữ liệu và kết nối liên thông ngay từ đầu giữa các cơ sở dữ liệu của giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp và đại học.
Để Nghị quyết thực sự mang tính đột phá, thay vì chỉ là những quy định rời rạc, đại biểu Tạ Đình Thi kiến nghị: Rà soát kỹ để bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất giữa Nghị quyết và ba dự thảo Luật trong lĩnh vực giáo dục; Lồng ghép mạnh mẽ tinh thần của một hệ thống giáo dục mở, liên thông vào tất cả các điều khoản; Xác định rõ lộ trình và trách nhiệm cụ thể của các bộ, ngành trong việc ban hành văn bản hướng dẫn, tránh tình trạng nghị quyết "treo" vì thiếu các quy định chi tiết.
"Chúng ta đang nắm trong tay cơ hội lịch sử để tạo ra một cuộc chuyển mình thực sự cho nền giáo dục nước nhà. Một nghị quyết sắc bén, có tầm nhìn, được xây dựng đồng bộ, chính là tiền đề quan trọng cho sự phát triển vượt bậc đó"- đại biểu nhấn mạnh.
Đề nghị xem xét Bộ Y tế là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm quản lý đối với đào tạo chuyên sâu đặc thù sau đại học
Đại biểu Nguyễn Tri Thức (Đoàn TP Hồ Chí Minh) bày tỏ lo ngại về việc các trường đào tạo trong lĩnh vực sức khỏe, y tế hiện nay lại do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý. Điều này chưa phù hợp với đặc thù đào tạo của khối ngành y.
Theo đại biểu, việc nhìn nhận bác sĩ chuyên khoa I, chuyên khoa II hay bác sĩ nội trú tương đương đào tạo chứng chỉ hành nghề là “hoàn toàn không chính xác”. Đây là đội ngũ “tinh hoa”, được đào tạo chuyên sâu và gắn liền với môi trường bệnh viện.
Đại biểu Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh: “Không thể nào đào tạo ra một bác sĩ mà tách rời bệnh viện được. Người bác sĩ phải xem bệnh nhân là ‘ông thầy lớn nhất’ của mình, chứ không phải chỉ học trong sách”.
Từ thực tế ngành y hiện luôn thiếu điều dưỡng và bác sĩ, đại biểu Nguyễn Tri Thức cho rằng, nếu Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục là cơ quan cấp phép mở mã ngành, quản lý các trường y - trong khi Bộ Y tế chỉ lo đáp ứng nhu cầu nhân lực - thì sẽ dẫn tới tình trạng Bộ Y tế “không kiểm soát được và cũng không theo sát được”.
Đại biểu Nguyễn Tri Thức đề nghị Quốc hội xem xét quy định rõ trong luật: Bộ Y tế là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm quản lý Nhà nước đối với đào tạo chuyên sâu đặc thù sau đại học trong lĩnh vực khoa học sức khỏe, bao gồm hệ thống trường y, chương trình đào tạo và toàn bộ các nội dung liên quan đến giáo dục sức khỏe.
Đại biểu Đỗ Huy Khánh (Đoàn Đồng Nai) cũng hoàn toàn nhất trí với việc tăng thu nhập cho giáo viên. Song đại biểu cũng đầy trăn trở. Bản thân là người trưởng thành từ ngành giáo dục, là một người thầy, ông chia sẻ: “Đảng, Nhà nước rất quan tâm chế độ, chính sách cho giáo viên, đây là điều chúng tôi rất ghi nhận. Nhưng trông đi thì chẳng bằng ai, trông xuống không ai bằng mình. Chúng ta phải nhìn vào thực tế, còn rất nhiều các ban, ngành khác khó khăn”.
Đại biểu đặt câu hỏi: Chúng ta có đủ nguồn lực làm hay không? Hiện nay, giáo viên đã có phụ cấp rồi, khi tiếp tục tăng, dù một số lượng rất nhỏ cũng làm tăng ngân sách Nhà nước rất lớn.
Đại biểu nêu: Đội ngũ các thầy cô giáo không sao nhưng đội ngũ y tế, đặc biệt chuyên viên, các anh chị em ở cấp xã thức đêm thức hôm, sáng đèn tới 8 giờ tối vẫn chưa được nâng lương và đang chờ đợi tới năm 2026 nhưng chưa biết có được không?.
Do đó, đại biểu cho rằng cần làm rõ nguồn lực bằng cách làm việc cụ thể với Bộ Tài chính và đưa ra con số cụ thể, từ đó thông báo với các nhà giáo. “Chứ chúng ta cứ đứa ra rồi không thực hiện, để các thầy cô trông ngóng và cuối cùng cho rằng không được gì cả”, ông nói.
