ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu (đoàn Bình Định)
Thử nghiệm coi Trạm y tế xã, phường là phòng khám của Trung tâm y tế huyện
(PNTĐ) -Phát biểu tại Quốc hội trong phiên họp sáng 29/5, đặt câu hỏi, làm cách nào để một hệ thống dày công xây dựng từ nhiều thế hệ đi trước không bị teo tóp và mất hoàn toàn chức năng điều trị, ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu (đoàn Bình Định) kiến nghị: Nên thử nghiệm mô hình mới, coi trạm y tế xã, phường là phòng khám của Trung tâm y tế huyện.
Đã đủ yếu tố chuyển Covid-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang nhóm B
Thảo luận tại hội trường, ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu (đoàn Bình Định) cho biết: “Từ giữa năm 2022 trên diễn đàn Quốc hội, tôi từng đề xuất nên xem xét công bố hết Covid-19. Thủ tướng cũng đã chỉ đạo Bộ Y tế chuẩn bị hồ sơ chuyển Covid-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang nhóm B và công bố hết dịch tại Việt Nam. Đến nay, từ kinh nghiệm thực tiễn trải qua các đợt chống dịch, tôi cho rằng Việt Nam có thể yên tâm công bố hết Covid-19 bởi đã hội tụ đủ các yếu tố cần thiết”.
Điều kiện đầu tiên theo đại biểu Hiếu đó là, hiện nay tỷ lệ bệnh nặng do Covid-19 gây ra hầu như không còn những ca tử vong chủ yếu do bệnh nền nặng, có dương tính Covid-19. Điều đó cho thấy Covid-19 vẫn còn lây nhiễm trong cộng đồng nhưng không còn nguy cơ gây tử vong cao.
Điều kiện thứ hai, Việt Nam đã đạt được tỷ lệ bao phủ vaccine Covid-19 cao trên diện rộng. Toàn quốc đã tiêm được hơn 266 triệu liều. Tất cả người từ 12 tuổi được tiêm đủ hai mũi cơ bản. Tỷ lệ tiêm mũi thứ ba cho người từ 18 tuổi đạt 81%; tiêm mũi thứ tư cho người từ 18 tuổi nguy cơ cao đạt 89%; mũi ba cho trẻ từ 12 đến dưới 18 tuổi đạt 69%.
Điều kiện thứ ba, tình hình Covid-19 trên thế giới đã ổn định. Đầu tháng 5, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tuyên bố đại dịch Covid-19 không còn là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu.
Đây là ba điều kiện cơ bản và cần thiết để Việt Nam chuyển Covid-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A (các bệnh đặc biệt nguy hiểm có khả năng lây truyền rất nhanh, phát tán rộng, tỷ lệ tử vong cao) sang nhóm B (các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có khả năng lây truyền nhanh, có thể gây tử vong).
Khi Covid-19 không còn là bệnh truyền nhiễm nhóm A, cần coi đây là bệnh lý chuyên khoa và xử lý như các bệnh lý chuyên khoa khác. Việc chi trả cũng cần ứng xử như các bệnh lý khác, nghĩa là do bảo hiểm y tế chi trả hoặc khám dịch vụ do người dân tự chi trả.
Cần có kế hoạch sử dụng, tránh lãng phí trang thiết bị y tế từng phục vụ chống dịch
Trải qua ba năm chống dịch, chúng ta cần rút ra bài học kinh nghiệm từ những thành công và sai lầm trong quá khứ.Chúng ta không thể không thấy sự cố gắng của mọi tầng lớp xã hội chung tay chống đại dịch. Có những việc tưởng như không thể mà chúng ta đã hoàn thành trong thời gian rất ngắn và rất tốt như thành lập quỹ Vaccine, tiêm chủng trên diện rộng, thành lập các bệnh viện điều trị người bệnh Covid…
Tôi còn nhớ khi quyết định thành lập bệnh viện điều trị người bệnh Covid-19 cơ sở Hoàng Mai trên một bãi đất trống, Thủ tướng hính phủ đã trực tiếp đi vận động các doanh nghiệp đóng góp tài chính, dồn sức xây dựng để trong 1 tháng đã hoàn thành và đi vào hoạt động, hàng nghìn bệnh nhân Covid nặng, nguy kịch đã khỏi bệnh và xuất viện từ đây. Chúng ta đã chứng kiến cả một hệ thống vào cuộc với hơn 100% sức lực nhưng hết dịch vẫn nhiều điều đáng tiếc xảy ra, những bài học kinh nghiệm vô cùng xương máu.
Vì vậy, chúng ta cần khẩn trương chuẩn bị cả vật chất, văn bản pháp luật, quy trình, hướng dẫn cần thiết để ứng phó tốt hơn với các đại dịch có thể xảy ra trong tương lai hoặc khả năng Covid-19 bùng phát trở lại.
Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cũng hoàn toàn đồng ý với đề xuất của đoàn giám sát về việc Bộ Y tế sớm có văn bản hướng dẫn việc sử dụng vật tư, trang thiết bị y tế đã được chuẩn bị chống dịch trước đây, để chuyển sang điều trị khám chữa bệnh thông thường. Bộ nên giao các bệnh viện, địa phương quyết định việc sử dụng để tránh lãng phí những cơ sở vật chất, trang thiết bị đã được mua sắm, cho tặng.
Tăng lương, xây trụ sở đẹp, mua máy móc… không giải quyết gốc rễ khó khăn của y tế cơ sở
Về vấn đề y tế dự phòng, theo đại biểu, nhiệm vụ phát triển y tế dự phòng là thách thức lớn nhất của chúng ta trong giai đoạn hiện nay. “Mới đây được cùng đoàn Giám sát tối cao Quốc hội đến các trạm y tế xã, những khó khăn nổi trội vẫn là nhân lực, thu nhập, chất lượng khám chữa bệnh và cơ sở vật chất…
Tăng lương, xây trụ sở đẹp, mua máy móc… không giải quyết được gốc rễ của vấn đề. Lương không thể tăng mãi, cơ sở khang trang mà không có bệnh nhân, máy móc hiện đại mà không ai biết sử dụng… cuối cùng là lãng phí rất lớn”.
Đại biểu Hiếu phân tích thêm: Trạm y tế xã phường có 2 nhiệm vụ: dự phòng (tiêm chủng, phòng chống dịch, giáo dục tuyên truyền…) và điều trị (chăm sóc sức khỏe ban đầu, quản lý các bệnh mạn tính, sơ cấp cứu tại cộng đồng…). Tuy nhiên nhiệm vụ thứ hai ngày càng “teo tóp” khiến việc hoàn thành nhiệm vụ thứ nhất trở nên bội phần khó khăn so với trước đây.
Dự phòng là mục tiêu quan trọng nhưng chữa bệnh cũng cần được coi là chìa khóa để y tế cơ sở có đủ sức tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường ngày hôm nay. Không có lý gì cùng là một bệnh nếu chữa ở xã chỉ được dùng thuốc hạ áp giá 100 đồng/viên, còn lên tỉnh, huyện lại được cấp viên thuốc đắt tiền hơn. Một đêm trực tiền thù lao chẳng đáng là bao, khám một bệnh nhân được 27.000đ mà còn trừ ngược trừ xuôi.
Đặt câu hỏi “vậy làm cách nào để một hệ thống dày công xây dựng từ nhiều thế hệ đi trước không bị “teo tóp” và mất hoàn toàn chức năng điều trị?”, theo vị đại biểu đang công tác trong ngành y, cần nên thử nghiệm một mô hình mới, coi các trạm y tế xã phường là phòng khám của trung tâm y tế quận huyện. Các tiêu chuẩn con người là tương đương nhau, cả người bệnh và nhân viên y tế. Các bác sĩ trung tâm y tế quận huyện sẽ có buổi khám ngoại trú cố định ở xã phường, đặc biệt là các bệnh mãn tính, không lây nhiễm như huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính…
Đồng thời cũng sẽ có các buổi khám về Ngoại Khoa, Sản Khoa, Nhi khoa… để tư vấn cho những người bệnh đi chữa đúng địa chỉ, thăm khám sau khi đã chữa tại các cơ sở y tế tuyến trên hay những vấn đề đơn giản có thể xử lý luôn ở trạm y tế xã, phường.
Ngoài ra với từng địa phương cần có kế hoạch cụ thể chi tiết tới từng trạm y tế theo địa chính trị. Cần may đo cẩn thận không mặc đồng phục cho tất cả trạm y tế trong cả hệ thống. Ví dụ: Một vị trạm trưởng giỏi về siêu âm cần đầu tư máy tốt để phát huy khả năng này; một y sĩ y học cổ truyền giỏi châm cứu cần có phương tiện chuyên biệt để họ triển khai… Một trạm y tế vùng cao không thể trang bị như y tế phường cách bệnh viện huyện có vài km. Giao thêm quyền và trách nhiệm cho trưởng trạm y tế, động viên họ để phát triển thế mạnh của mình.
Khi đã vận hành trơn tru, chúng ta sẽ tiến lên một bước nữa, phối hợp giữa bệnh viện tỉnh và các trung tâm y tế quận huyện. Các bác sĩ giỏi ở tỉnh sẽ về huyện làm việc định kỳ trong tuần, những bệnh nhân sau mổ sẽ được khám lại ở huyện khi hệ thống đã liên thông thực sự. Việc này rất nhiều các bệnh viện tỉnh đã tiến hành với tuyến trung ương, các bác sĩ đầu ngành đã có các buổi khám tại địa phương theo lịch. Nhiều bệnh viện tỉnh, thậm chí bệnh viện cấp huyện đã triển khai được mô hình này và đều đã thành công, chắc chắn nâng cao được niềm tin của người dân vào hệ thống cơ sở y tế.
Số hóa ngành y tế - chìa khóa thành công
Cuối cùng, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu nhấn mạnh: Số hóa ngành y tế bao gồm quản lý sức khỏe, khám chữa bệnh từ xa (telehealth) sẽ là chìa khóa thành công cho hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu. Công nghệ thông tin còn giúp rất nhiều trong đào tạo liên tục (CME). Tới đây khi luật khám chữa bệnh sửa đổi chính thức có hiệu lực, 50 giờ CME bắt buộc để tiếp tục gia hạn giấy phép hành nghề sẽ là động lực cho các lớp học trực tuyến.
Tổ chức có hiệu quả, tiết kiệm là trách nhiệm của các trường đại học và các bệnh viện thực hành. Đầu tư phần cứng (máy tính, camera, đường truyền) và phần mềm là trách nhiệm của chính quyền địa phương. Không đào tạo, thiếu cập nhật kiến thức, kém phản biện là nguồn gốc sự đi xuống của bất kỳ hệ thống nào.
“Y tế còn bộn bề công việc, rất mong Quốc hội, Chính Phủ, người dân có góc nhìn khách quan, cảm thông để ủng hộ để chúng tôi hoang thành nhiệm vụ vô cùng quan trọng là chăm sóc sức khỏe nhân dân ngày càng tốt hơn” – vị đại biểu bày tỏ.
